Άλλες τρεις φορές έχω ασχοληθεί στο ιστολόγιο με τον Ηλία Βενέζη! Και θα μπορούσα ακόμα πιο πολλές γι' αυτόν τον Άνθρωπο με Α κεφαλαίο! Ψάχνοντας και μελετώντας όλο και πιο πολύ για τους ακούραστους γραφιάδες του τόπου μας έπεσε στα χέρια μου ο πρώτος από τους δύο τόμους των εκδόσεων βιβλιοπωλείο της ΕΣΤΙΑΣ, με τίτλο Ηλίας Βενέζης, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ, Μορφές και θέματα των γραμμάτων και των τεχνών, Α' (1924-1952), (Φιλολογική επιμέλεια Χ.Λ Καράογλου - Κατερίνα Καρβέλα). Μέσα σε αυτό τον πλούτο των επτακοσίων σελίδων, άρθρων, κειμένων, κριτικών σημειωμάτων, συνεργασιών σε εφημερίδες και περιοδικά της εποχής για την πνευματική ζωή, αλίευσα και την παρακάτω επιστολή για το βιβλίο Αιολική Γη. (Λίγα λόγια για το βιβλίο μπορείτε να διαβάσετε σε παλιότερη ανάρτηση των "φύλλων" εδώ: Από παράγραφο σε παράγραφο ταξιδεύουν τα κύματα... προς τη Γη, την Αιολική Γη, τη Γη του τόπου μου...) Η γνωριμία μου με τον Ηλία Βενέζη έγινε με την άτυπη τετραλογία, έτσι όπως την έχω στο μυαλό μου, μιας και είναι το αποτύπωμα εκείνης της εποχής (δεκαετία '20- δεκαετία '40, Μικρά Ασία, προσφυγιά, πόλεμος), Αιολική Γη, Νούμερο 31328, Γαλήνη, Έξοδος, για να συνεχιστεί με το υπόλοιπο έργο του και με αναζήτηση των κινητήριων δυνάμεων που τον οδήγησαν σε αυτό μέσω εκδόσεων και συζητήσεων με ανθρώπους που τον αγαπούν εξίσου. Προσπάθησα να μπω στον κόσμο του. Ανακάλυψα την ανθρωπιά του και τα πολιτικά ψεγάδια του. Τα δεύτερα τα άφησα στην άκρη. Η ανθρωπιά του με κέρδισε... Με μεγάλη χαρά τα "φύλλα" δημοσιεύουν σήμερα την επιστολή του προς το περιοδικό Νέα Εστία, τεύχος 372 (1η Δεκεμβρίου 1942). Φίλη αναγνώστρια και φίλε αναγνώστη που αγάπησες την Αιολική Γη εδώ θα βρεις την ιστορία της δημοσίευσής της! Είναι αυτές οι μικρές λογοτεχνικές χαρές που ενώ για άλλους είναι ανεξήγητες σε εμάς δημιουργούν μια εσωτερική ευφορία κι ένα χαμόγελο για αυτή την ανακάλυψη στο χώρο των γραμμάτων...
Αγαπητέ κ. Χάρη*,
Όταν με την επίμονη παρακίνηση της "Νέας Εστίας" άρχισα να γράφω την "Αιολική Γη", τη μελετούσα σαν ένα οδοιπορικό στα παιδικά χρόνια, που το πολύ πολύ θα κρατούσε τρεις ή τέσσερις συνεχείς του περιοδικού σας. Όμως, ευθύς απόντος πρώτο κεφάλαιο, είδα πως έπρεπε να αναθεωρηθεί βασικά η πρόθεσή μου. Τα στρώματα των παιδικών αναμνήσεων είναι πολύ πυκνή δύναμη. Μας συντροφεύουν και μας βοηθούν χωρίς να τα αισθανόμαστε, με τη διακριτικότητα των μεγάλων δυνάμεων της ζωής, που δε θορυβούν ακριβώς γιατί πολύ βαθιά υπάρχουν. Και όταν δοθεί αφορμή και ξεσπάσουν, είναι κόσμος ολόκληρος. Για να χωρέσει αυτός ο κόσμος, βρέθηκα στην ανάγκη να αναθεωρήσω αμέσως τις προθέσεις μου, και να σκεφτώ τα θέματα που πρόβαλαν για την "Αιολική Γη" μέσα στη φόρμα του μεγάλου πίνακα, του μυθιστορήματος. Έτσι ήρθε το βιβλίο αυτό, που το θέλησα ένα κείμενο απλότητας και νοσταλγίας.
Αν μου επιτρέπεται μια εκμυστήρευση, το γράψιμο της "Αιολικής Γης" ήταν, στις δύσκολες μέρες που ζούμε, μια καταφυγή και μια λύτρωση για το συγγραφέα της. Όχι απομάκρυνση από τη ζωή, αλλά υπενθύμιση του ότι υπάρχει και μια ομορφιά στη ζωή, υπάρχει και καλοσύνη των ανθρώπων. Όλοι οι συγγραφείς που δίνουν σημασία στη μορφή, ξέρουν τί βασανιστικό είναι το αδιάκοπο κυνήγημά της, η ανάγκη να υποταχθεί η ύλη τους στη μορφή. Έτσι, όταν τελειώσουν, δεν είναι μόνο χαρά που αισθάνονται για ότι πετύχαμε. Είναι μαζί μια έντονη άπωση προς το έργο τους -που τους είναι οδυνηρό ακόμα και για να το ξαναδιαβάσουν για ένα διάστημα- από τη φυσική αντίδραση που έχουν όλοι οι οργανισμοί προς ότι τους παίδεψε. Η "Αιολική Γη", στην προσπάθειά της να εναρμονίσει τα πράγματα και τη φύση με το χώρο του φανταστικού και του ονείρου, χρειάστηκε πολύ περισσότερη σπατάλη μόχθου από όλα τα βιβλία που έγραψα. Ωστόσο μαζί της ποτέ ο συγγραφέας της δε δοκίμασε αυτό το φυσικό αίσθημα της οδύνης που σημείωσαν πιο πάνω. Μονάχα ξεκούραση του έδωσε, με το να τον μεταθέτει συνεχώς στην περιοχή της γαλήνης. Αν έστω ένα μικρό ποσοστό από το αίσθημα αυτό έδωσε και στους αναγνώστες της -τους αναγνώστες του 1942- τότε έκαμε το χρέος της.
Με το τέλος του Πρώτου Μέρους της, που δημοσιεύεται στο τεύχος σας τούτο, πιστεύω πως θα συμφωνήσετε να διακόψουμε τη δημοσίευσή της. Η συνέχεια (το Δεύτερο και το Τρίτο Μέρος) γράφεται τώρα και πρέπει να δουλευτεί με κάποια άνεση, όχι με την πίεση του τυπογραφείου. Ελπίζω την ερχόμενη άνοιξη να είναι έτοιμο ολόκληρο το βιβλίο.
Ευχαριστώ τη "Νέα Εστία" θερμά για τη φιλοξενία της.
20 Νοεμβρίου 1942
Ηλίας Βενέζης
*Ο Πέτρος Χάρης, αυτός ο ακούραστος εργάτης των Νέων Ελληνικών Γραμμάτων, ήταν και διευθυντής του λογοτεχνικού περιοδικού "Νέα Εστία".
Διαβάστε ακόμα:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου