Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΟΥ

Στις νέες αυτές γυναίκες, στα κορίτσια αυτά της αγροτιάς, στις υπέροχες αυτές μαχήτριες του ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΕΛΛΑΔΑΣ. Αθάνατες!

Η κορωνίδα, το αποκορύφωμα, το ανώτερο σημείο όπου θα έβαζε τέλος στα όνειρα του μεγαλύτερου μέρους του λαού για κοινωνική δικαιοσύνη δεν πέτυχε. Η επιχείρηση "ΚΟΡΩΝΙΣ", έτσι όπως ονομάστηκε από τον μοναρχοφασιστικό στρατό, με επικεφαλείς Αμερικανούς ανώτατους στρατιωτικούς, θα τελείωνε σε τρεις με τέσσερις εβδομάδες το πολύ. Η τάξη θα επανερχόταν. Το μεγάλο φαγοπότι της ελληνικής αστικής τάξης και των συνεργατών των Γερμανών δεν θα κινδύνευε από τους "κατσαπλιάδες". Έτσι ονόμαζαν τον οργανωμένο (με υπεράνθρωπες προσπάθειες στα μέτρα του δυνατού) Λαϊκό Στρατό. Κι έτσι θα τελείωνε την ανώτερη μορφή ταξικού πολέμου στον τόπο μας. Οι είκοσι μέρες έγιναν όμως εβδομήντα. Δεν υπολόγιζαν όμως ότι, δίχως τανκς, αεροπλάνα, μόνο μ' όλμους πολυβόλα και ψυχή σαν του Λαϊκού Στρατού, οι αντάρτισσες και οι αντάρτες θα τους ξεφτίλιζαν. Ο ελιγμός από τον Γράμμο στο Βίτσι σε μια νύχτα, σαν τη σημερινή εβδομήντα πέντε χρόνια πριν (20 προς 21 Αυγούστου 1948) τους έφερε παραζάλη. Τα "φύλλα" όμως εδώ θα σταθούν σ' ένα άλλο ζήτημα. Σε αυτό της συμβολής της γυναίκας στη μάχη του Γράμμου. Που είναι και γενικότερο όσον αφορά τη συμμετοχή της και τη "μάχη" της ισότητας σε μια τόσο μακρινή εποχή! Με χαρά και περηφάνια παρουσιάζουν ένα μικρό μόνο μέρος του κειμένου (της ή του)  Ρ.Ζ. από το περιοδικό Δημοκρατικός Στρατός (τεύχος 9, Σεπτέμβριος 1948) που εκδιδόταν από τον Ιανουάριο του 1948 έως τον Σεπτέμβριο του 1949.

Εβδομήντα μέρες ο Λαϊκός Στρατός μας από Σμόλικα και Γράμμο κουρέλιασε τ' αμερικανικά και μοναρχοφασιστικά σχέδια για εξόντωση του.  [...]

Σ' αυτήν τη μεγάλη λαϊκή εποποιία που γράφτηκε με αγώνα και θυσίες σε τούτες τις βουνοκορφές, σ' αυτό το λαϊκό θαύμα του Γράμμου, αληθινά θαυματούργησε και η γυναίκα. Στη μεγάλη αυτή μάχη που έδωσε και δίνει η πατρίδα μεγάλωσε πολύ η συμβολή και η απόδοσή της. Δείχτηκαν οι αντάρτισσες μας μια σοβαρή δύναμη του Δ.Σ. Δεν είναι υπερβολή να πει κανείς πως το χαρακτηριστικότερο, το πιο βαθειά συγκινητικό σ' αυτό λαϊκό μεγαλείο του Γράμμου είναι ο μαζικός ηρωισμός, η αυτοθυσία, η υπεράνθρωπη προσπάθεια της γυναίκας, τέτοια που δεν έχει ξαναδεί η ιστορία μας.

Εδώ πάλεψαν και νίκησαν• το φόβο, την κούραση, την αρρώστια, τον ύπνο και τον πόνο. Εδώ στάθηκαν πλάι στ' αδέρφια τους αξίες πολεμίστρες του λαϊκού επαναστατικού μας στρατού κι έδωσαν θανατερά χτυπήματα στον εχθρό.  [...]

Με την παληκάρια και τον ενθουσιασμό τους έγιναν οι μαχητριες η ψυχή στα τμήματά τους. Λοχαγοί της 108 ταξιαρχίας έλεγαν "εγώ είμαι που στην αρχή δίσταζα και δεν ήθελα νάχω στο λόχο μου κοπέλες, μα τώρα αν δεν εξασφαλίσω αντάρτισσες στις ομάδες μου δεν ξεκινώ στη μάχη, γιατί σαν μπουν μπροστά με τον ενθουσιασμό τους ξεσηκώνουν ακόμα πιο πολύ τη μαχητικότητα και το φιλότιμο όλων των μαχητών".

Είναι ατελείωτα τα παραδείγματα ηρωισμού και μαχητικότητας που φθάνουν απ' όλα τα τμήματα και τις μονάδες.

Η Βουλίκα Πίτσα από ένα ύψωμα πολέμησε μόνη της πέντε ώρες και υποχώρησε κανονικά, αφού ξόδεψε όλες τις ταινίες και πέντε χειροβομβίδες, κουβαλώντας στην πλάτη τον βαριά τραυματισμένο διμοιρήτη της. Πήρε έπαινο από το Γ.Α. (ΓΕΝΙΚΟ ΑΡΧΗΓΕΙΟ)

Η δεκαοχτάχρονη Πέπη, το παλληκάρι όπως τη φωνάζουν όλοι, έγινε σύμβολο στον Κλέφτη. Μ' ανοιχτά ακόμα τα τραύματα της τόσκασε από το νοσοκομείο και ξαναγύρισε στη μάχη, ζήτησε να πάει ελεύθερος σκοπευτής. Κάθε τμήμα έχει τις δικές του ηρωίδες, μαχήτριες, ολμίστριες, πολυβολίστριες, συνδέσμους, σαμποτέρισσες, σ' όλα τα όπλα. Κάθε τμήμα έχει τη δικιά του ηρωίδα που σκοτώθηκε πολεμώντας παλληκαρίσια τον εχθρό κι έδωσε το αίμα της θεμέλιο για τη λευτεριά της πατριδας.είναι δεκάδες τα γυναικεία στελέχη που έπεσαν ηρωικά στις μάχες αυτές, είναι εκατοντάδες οι τραυματισμένες μας συντρόφισσες που καίγονται απ' τη λαχτάρα να ξαναγυρίσουν γρήγορα στα τμήματα.

Στις βουνοκορφές του Γράμμου πολέμησαν οι Μακεδόνισσες, οι Ρουμελιώτισσες, οι Θεσσαλές με το ίδιο πείσμα κι αφοσίωση πολέμησαν αδελφωμένες με τις σλαβομακεδόνισσες που δόθηκαν μαζικά κι ολόψυχα στον αγώνα, κι όλες μαζί με την παλληκάρια τους αποδείξανε πόσο μεγάλη δύναμη για τον αγώνα μας έγινε η γυναίκα. 

Πλάι στις μαχήτριες το ίδιο ηρωικά εκτελούν το χρεος τους σ' όλες τις άλλες υπηρεσίες του στρατού οι αντάρτισσες μας

Η τηλεφωνήτρια Θωμαΐ Κυφοπούλου σύρθηκε μέσα στον κατακλυσμό του εχθρικού πυροβολικού και κουκουλωμενη από τα χώματα που σήκωναν οι εκρήξεις ένωσε το κομμένο καλώδιο

Η νοσοκόμα Σουλτάνα Ροδοπούλου του 547 τάγματος μέσα στον καπνό και το χαλάζι απ'  τις σφαίρες αρπάζει τους τραυματίες και τους μεταφέρει στην πλάτη της.

Παντού στους λόχους οχύρωσης, στα νοσοκομεία, στις μεταφορές στα συνεργεία δουλεύουν υπερεντατικά [...] Και δεν είναι μόνο οι αντάρτισσες. Όλες οι γυναίκες των χωριών πρωτοστατούν στον παλλαϊκό συναγερμό από το κοριτσάκι ως τη γριά, μέσα στη φωτιά και το σίδερο. Μεταφέρνουν τους τραυματίες μας, σκάβουν τα χαρακώματα, ρίχνονται στη μάχη της σοδειάς, προσφέρουν την περιουσία τους στο στρατό, στα παιδιά τους. [...]

Αυτός ο πρωτοείδωτος ηρωισμός έχει την εξήγησή του.

Βασανίστηκε σκληρά απ' το φασισμό η γυναίκα, καταδιώχτηκε, βιάστηκε, έδωσε αίμα, πόνεσε διπλά, γι' αυτήν και για τους δικούς της, τον μίσησε μ' όλη δύναμη της ψυχής της και τον πολέμησε. [...]

Μα ακόμα ο ηρωισμός της δυναμώνει γιατί είδε μέσα στη φωτιά του αγώνα να σπάζουν οι παληές αλυσίδες που την εσένα, ν' αποχτάει ισότιμη θέση, ν' αναγνωρίζονται τα δικαιώματά της, να της ανοίγεται ο δρόμος στη ζωή. Πολεμάει μ' όλες τις δυνάμεις, με τέτοια αυτοθυσία και φανατισμό, γιατί βλέπει πως από τώρα μπήκε η βάση της αυριανής ευτυχισμένης ζωης. 

Βλέπει τις χθεσινές χωριατοπούλες σαν τη διμοιρίτισσα Βούλα Τσολάκη άξια να οδηγάει τους άντρες της στις δύσκολες αποστολές και νάρχεται πρώτη στην πολεμική άμιλλα [...]

Βλέπει τη μοδιστρούλα Ελευθερία Ιωαννίδου να γίνεται άξιος ηγέτης, πολιτικός επίτροπος τάγματος, το παράδειγμα και το καμάρι των μαχητών.

Αυτή που δίσταζε να περάσει μπροστά απ' το καφενείο του χωριού και κανείς δε ζητούσε τη γνώμη της, τώρα ορμάει μπροστά με το πολυβόλο, διαφωτίζει χιλιάδες με τον τηλεβόα της κι αιχμαλωτίζει άντρες του εχθρού.

Έμαθε να κυβερνάει στο χωριό της, να γίνεται ηγέτης του λαού σαν τη Λαμπρινή του επαρχιακού Κόνιτσας. Αυτή η καινούρια θέση που καταχτάει η γυναίκα με την πάλη της και της την αναγνωρίζει το λαϊκό κράτος κι οι συναγωνιστές της είναι μια αστείρευτη πηγή του ηρωισμού της. [...]

Με τη μεγάλη της συμβολή στο Γράμμου η γυναίκα ξερίζωσε σε μεγαλύτερο ακόμα βαθμό την υποτίμηση από τον εαυτό της και από τους συναγωνιστές της. Οι περισσότεροι διοικητές και μαχητές μιλούν με θαυμασμό και συγκίνηση για τις μαχήτριες μας και στηρίζονται σ' αυτές. Οι ίδιες απόχτησαν αυτοπεποίθηση και συνείδηση της δύναμής τους.[...]

Έγινε καλή δουλειά, στελέχη και μαχήτριες έδειξαν πως κατάλαβαν ότι σήμερα εδώ στον πόλεμο είναι η θέση τους, άξια πολεμούν και πραγματοποιούν το πανεθνικό σύνθημα "Όλοι στ' άρματα! Όλοι για τη νίκη!"

Ρ.Ζ.

[Διατηρήθηκε η ορθογραφία του πρωτότυπου]

Η καταφυγή...

Απογοήτευση πάνω στην απογοήτευση αυτός ο τόπος. Αυτή η γη. Ο άνθρωπος. Λίγες οι μέρες που μπορείς να βρεθείς έξω από το βούισμα του κόσμου είτε μακριά από την πόλη είτε μικρές μικρές στιγμές στην καταφυγή στα "γράμματα μας". Γιατί οικουμενική είναι ανάγκη της καταφυγής σε αυτά. Στον τόπο μας στα Νέα Ελληνικά Γράμματα. Στους άλλους τόπους στα δικά τους. Να παρηγορηθούμε στην ολότελη σιωπή τους, για ν' ανασάνουμε κάποιες στιγμές, για να σκεφτούμε και να οργανώσουμε το μεγάλο μυστικό που δεν έχει έως τώρα γροικηθή... Κι έτσι να έρθει ανάποδα ο ντουνιάς...

Και μια μέρα μόνος βρέθηκα, 

έξω από το βούισμα του κόσμου•

σε μιας λίμνης άκρη, εγώ, ασυντρόφτετος,

μόνος, εγώ κι ο εαυτός μου•

κ' έβλεπα τα ολόστρωτα νερά,

και μαζί τα βάθια τα δικά μου,

κι άνθιζε ανθός μέσα στην καρδιά μου

πιο απαλό το να το πω καημό,

πιο βαθύ για να το κάνω έννοια•

και τριγύρω αχνό το δειλινό

την παιδούλα ώρα κοίμιζε

σε αγκαλιά μενεξεδένια.

Και είταν όλα ασάλευτα•

και οι λευκοί λωτοί οι απανωτοί

και ο ψιλόλιγνος ο καλαμιώνας,

άνθια, πολυτρίχια, και όλα,

μέσ' στα βάθη σα να τα 'βλεπες

μιας λιγνοζωγράφιστης εικόνας.

Και όλα σώπαιναν ολότελα,

και είταν η μεγάλη η σιωπή 

της μεγάλης πλάσης που έσκυψε 

κ' έβαλε τ' αυτί 

για ν' ακούση το μεγάλο μυστικό 

που δεν έχει ως τώρα γροικηθή.

Κωστής Παλαμάς, (απόσπασμα από το ποίημα "Ο ΔΩΔΕΚΑΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΓΥΦΤΟΥ")

Το απόσπασμα μεταφέρθηκε στο μονοτονικό σύστημα

Κυριακάτικο αναγνωσματάκι #3

Ευλογημένος είναι ο άνθρωπος που ταξίδεψε στις Κυκλάδες πριν αυτές έρθουν στο χάλι αυτό που είναι σήμερα. Μπορεί τα καράβια να ήταν καρυδότσουφλα, ιδιαίτερα αυτά που έκαναν τα εσωτερικά δρομολόγια, μπορεί οι ώρες να ήταν ατελείωτες για να φτάσεις στον προορισμό σου, αλλά μόλις πατούσες το πόδι σου σ' αυτόν, με μια ματιά ξεκουραζόσουν. Ο Πλατύς Γιαλός της Σίφνου χωρίς ίχνος κτίσματος, ο Άγιος Προκόπης της Νάξου που έφτανες από έναν χωματοδρομο, ο Κέδρος της Δονούσας που τον προσέγγιζες από ένα μονοπάτι που ξεκινούσε από την παραλία του νησιού, η Αντίπαρος, το κάμπινγκ της Σαντορίνης με τα λεωφορεία να περνούν φορτωμένα στον ουρανό μπαγάζια και σκηνές, το πρωτόγονο κάμπινγκ της Σύρου, η Αμοργός, η Ηρακλειά και άλλα τόσα και τόσα μέρη που θα γνώρισες εσύ, πιο μεγάλη φίλη αναγνώστρια και φίλε αναγνώστη. Σήμερα, οι Κυκλάδες που προλάβαμε οι πιο παλιές γενιές δεν υπάρχουν πια... Ο καπιταλισμός είναι ένα αχόρταγο τέρας...

Με μεγάλη χαρά παρουσιάζουν σήμερα τα "φύλλα", στην ενότητα Κυριακάτικο αναγνωσματάκι, μία άλλη ματιά των Κυκλάδων από τον Γίγαντα των Νέων Ελληνικών Γραμμάτων, Φώτη Κόντογλου. Το απόσπασμα που ακολουθεί είναι μέρος από το πιο εκτενές διήγημα ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΥ, που βρίσκεται στο βιβλίο ΤΑΞΕΙΔΙΑ των εκδόσεων ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΊΟΥ. Σίγουρα δεν δίνει όλη την εικόνα του διηγήματος αλλά είναι μια μικρή γεύση του. Είναι η δεύτερη φορά που τα "φύλλα" παρουσιάζουν έργο του Φώτη Κόντογλου. Την πρώτη ανάρτηση ενός άλλου θησαυρού του, μπορείτε να τη διαβάσετε εδώ. Φώτης Κόντογλου: Το Αϊβαλί η πατρίδα μου. Καλή κυριακάτικη καλοκαιρινή ανάγνωση λοιπόν!

ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΥ 

Τούτα τα νησιά λεγότανε στ' αρχαία Κυκλάδες, επειδής βρίσκουνται ολόγυρα στο μικρό νησάκι της Δήλος, που το 'χανε οι αρχαίοι Έλληνες για αγιασμένο [...]. Τη θάλασσα που τα λούζει τη λέγαμε Αιγαίο Πέλαγο, και σαν ήρθανε οι Φράγκοι, τότες τη βγάλανε Αρχιπέλαγο, δηλαδή Αρχαίο Πέλαγο.

Κοιτάζοντάς τα απάνου στη χάρτα, όπως είναι σκορπισμένα ανάμεσα στις δύο μεγάλες στεριές, την Ασία απ' τη μιά μεριά και την Ευρώπη απ' την άλλη, τα πλάθεις με τη φαντασία σου σαν γλάστρες φουντωμένες, που ξεβγαίνουνε απ' τα γαλαζούμενα πρόσχαρες και δροσολουσμένες. Σαν ταξιδεύεις όμως και τα δης από κοντά, βλέπεις πως σ' έβγαζε ψεύτη η φαντασία σου. Γιατί οι περσότερες από τούτες τις λουζάμενες πάπιες του πελάγου είναι βράχια θαλασσοδαρμένα και χώματα χέρσα και ξερά, π' απάνω τους φυτρώνουνε οι κάπαρες κ' οι αρμυρίθρες, και παραμέσα τ' αγκάθια, οι σκοίνοι κ' οι ασφάκες. Η θάλασσα, θεριό ανήμερο και φοβερό, ολοένα φυσομανά και πέφτει απάνω τους απ' ούλες τις μεριές, μα πιο πολύ από το βοριά κι απ' τη νοτιά, σώνει και καλά να τα καταπιή. Ωστόσο, κείνα στέκουνται ριζωμένα βαθιά στ' άπατα των απάτων, μέσα στα μελανά βάθη της άβυσσος, και ξεπετούνε κατά τον ουρανό τις πετρένιες κεφαλές τους αγριέμενα ενάντια στην αμάχη του πελάγου, σαν Ακρίτες γινατεμένοι που διαφετεύουνε πεισματικά τούτα τα ξεμακρυσμένα καστέλλια του στεριανού βασιλείου. Γιατί και τούτες οι νεροζωσμένες στεριές μοιάζουνε σαν κάστρα τιτανικά, που 'χουνε τους κάβους για τάμπιες κουρντισμένες αγνάντια σ' ούλα τα σημάδια της μπούσουλας.

Τέτοιος σκληρός κι αδιάκοπος πόλεμος γίνεται μέρα νύχτα ανάμεσα νερό και γης. Ποιος μπορεί να παρατηρήσει το μεγαλείο του; Οι θάλασσες μελανές κ' αναμαλλιασμένες γιουργιάρουνε απανωδιαστές απ' το έρμο πέλαγο, και σα φτάξουνε σιμά στ' ακούνητα βράχια, σαλτάρουνε απάνω τους σαν κριγιάρια βγάζοντας τέτοια μουγκρητά, που κάνουνε να τρέμη κι η πιο αντρειωμένη καρδιά. Μα τα θεόρατα τούτα φρούρια βαστάνε από τότε πο 'γίνε ο κόσμος. Ολοτρόγυρα είναι σιγουριασμένα με κάβους θεόρατους, που κι ο γλάρος ζορίζεται να πάρη βουτιά, κι ανοιχτά κατά το πέλαγο, είναι σκόρπιες κοφτερές μέρες που αξίζουμε και κόβουμε τον οχτρό πριν ακόμα καλοζυγώσει.

Ωστόσο, μ' όλο που στο μάτι φαίνεται πως τα νερά μάταια πασκίζουνε να πατήσουνε και να βουλιάξουνε τις στεριές, πάλε αυτά είναι οι νικητές. Γιατί τα στρατέματα της θάλασσας δε σώνουνται, κι αναιώνια κοπανίζουνε τα βράχια και τα μαδάνε σπυρί με σπυρί [...] τόσο, που πολεμάνε αντρειωμένα εκατό χρόνια μέρα-νύχτα μισή είτε μιάν οργιά τόπο, πολλές φορές και μια πιθαμή, κατά τη σκληρότη που θα βρούνε. Έτσι δουλεύοντας υπομονετικά, αλλάζουνε την όψη της στεριάς, κι ολοένα την ξεπλύνουνε και τη λιγοστεύουνε. [...]

Αυτά γίνουνται στις ακρογιαλιές, που ' ναι σα να λέμε οι γωνιακές πέτρες των νησιών. Στα παραμέσα της στεριάς μπροβάλνουνε το ' να πίσω από τ' άλλο τα βουνά κ' οι βράχοι, έχοντας στη μέση την πιο ψηλή κορφή, που λες κ' είναι ένας μεγάλος πύργος όπου κάθεται ο αφέντης π' ορίζει τ' ανεμοδαρμένο κάστρο. 

Εξόν από κανενα καράβι που βολτατζάρει ανοιχτά από τούτες τις ερμες θαλασσοβραχιές, ψυχή δε βρίσκεται ένα γύρω. Σάμπως τι δουλειά έχει ο άνθρωπος εδώ χάμω; 

Διαβάστε ακόμα:

Κυριακάτικο αναγνωσματάκι #1

Κυριακάτικο αναγνωσματάκι #2