Ένα ακόμα "γράμμα" έφτασε στα χέρια μου. Πολλά για την ακρίβεια. Τα εκλεκτά κείμενα από τις εκλεκτές σελίδες του Δημήτρη Γληνού είναι γράμματα της τρίτης και τέταρτης δεκαετίας του προηγουμένου αιώνα. Κείμενα πάνω στην εποχή της γέννας των καινούριων Ιδεών. Των Ιδεών για την ανατροπή του κόσμου. Κείμενα που όπως έχουμε ξαναγράψει αν διαβάζονταν στα πλαίσια της αυτομόρφωσης του λαού μας, μιας και στα σχολεία της τωρινής κοινωνίας δεν διδάσκονται, θα ερχόταν ανάποδα ο ντουνιάς... Παλιά "γράμματα" διαβάζεις έχω ακούσει να μου λένε. Ναι, παλιά απαντάω εγώ! Για να εξηγήσω τον εαυτό μου, εσένα, φίλη και φίλε που μου το λες αυτό, για να καταλάβω γιατί σκέφτομαι έτσι εγώ, ο διπλανός μου, η παρέα που κάθεται απέναντι μου σε ένα καφενείο και συζητά... Από πού προήλθα και φέρομαι έτσι. Πως κινούμαστε έτσι σαν κοινωνία. Τα μυθιστορήματα, τα διηγήματα, τα δοκίμια, οι πολιτικές αναλύσεις είναι αυτά τα "γράμματα" από το παρελθόν που τόσο επίκαιρα είναι... Έτυχε λοιπόν στην παρούσα πολιτική συγκυρία που είναι για γέλια και για κλάματα να διαβάσω τη σειρά κειμένων με τίτλο Πολιτική ζωή και πολιτικά κόμματα του μεγάλου δασκάλου, κομμουνιστή, διανοούμενου και μαχητή Δημήτρη Γληνού, που παρουσιάστηκαν στο περιοδικό "Αναγέννηση" που ίδρυσε και διεύθυνε ο ίδιος, σε συνέχειες τους μήνες Φλεβάρη, Μάρτη και Μάη του 1928 και κυκλοφορεί μαζί με άλλα από τις εκδόσεις "Στοχαστή". Ο υπότιτλος αυτής της σειράς ήταν Για να κατανοούμε την εποχή μας. Τα "φύλλα" με περηφάνια αλλά και με θλίψη παρουσιάζουν ένα πολύ μικρό αλλά κατατοπιστικό μέρος του. Με θλίψη γιατί, θα ήθελαν πολύ αυτό να είναι ένα μουσειακό πια κείμενο, μιας και η πολιτική σκέψη του ανθρώπου εκατό χρόνια μετά θα έπρεπε να είχε αλλάξει κατανοώντας την εποχή του... Θα είχε αλλάξει γιατί θα είχε έρθει ανάποδα ο ντουνιάς... Φίλη αναγνώστρια και φίλε αναγνώστη ψάξε το έργο του Δημήτρη Γληνού. Ψάξε τους θησαυρούς που κρύβει. Ψάξε και μάθε για τη ζωή του. Ψάξε στον κόσμο των Ιδεών και στη κόσμο των Νέων Ελληνικών Γραμμάτων της εποχής και δεν θα χάσεις...
Πολιτική ζωή και πολιτικά κόμματα
Αν εξετάσει κανείς, τι ιδέα έχουν οι περισσότεροι Έλληνες για το λόγο που γεννιούνται τα πολιτικά κόμματα, θα πάρει πολλές απαντήσεις αόριστες, αντιφατικές κι αδικαιολόγητες. Άμα θελήσει να συστηματοποίησει κάπως τις απαντήσεις αυτές, θα φτάσει σε δύο βασικές αντιλήψεις.
Η πρώτη λέει: Υπάρχει ένας ιδανικός σωστός τρόπος για να διοικηθεί ο τόπος και στα εξωτερικά και στα εσωτερικά του ζητήματα. Μια είναι η ορθή η πολιτική. Υπάρχουν ακόμη και μερικοί άνθρωποι, που η μόρφωση, η ικανότητα, η καταγωγή τους ή η φιλοδοξία τους τους δίνει το δικαίωμα να παρουσιαστούν στο λαό μας και να πουν: "Εμείς είμαστε ικανοί να εφαρμόσουμε την ορθή πολιτική". Αυτοί είναι οι πολιτικοί αρχηγοί. Και τότε γύρω σαυτούς μαζέβονται πρώτα πρώτα τα πολιτικά στελέχη, πολιτεβόμενοι κάθε τόπου, και έπειτα ο λαός. Το μάζεμα αυτό γύρω από τους αρχηγούς γίνεται ανάλογα με την εχτίμηση που έχουμε για την ικανότητα τους και την ηθική τους υπόσταση. Έτσι ο κάθε πολίτης κι ο κάθε πολιτεβόμενος διαλέγει τον αρχηγό του. Άμα χάσει την καλή ιδέα που έχει για τον αρχηγό του, πάει σε άλλον. Έτσι γίνονται τα πολιτικά κόμματα. Η διαφορά αναμεταξύ τους, είναι διαφορά ικανότητας και ηθικής υπόστασης των αρχηγών. [...]
Σύμφωνα με την πρώτη αντίληψη, ένα κόμμα είναι καλό, άμα έχει πνευματικά δυνατούς και ηθικούς αρχηγούς. Γιατί αυτοί μας δίνουν περισσότερη εγγύηση, που θα βρουν και θα εφαρμόσουν τη σωστή πολιτική στο κάθε ζήτημα. Έτσι, κριτήριο γίνεται η προσωπική αξία των ανθρώπων, που διευθύνουν ένα κόμμα. Και επειδή ο καθένας διεκδικεί για τον εαυτό του την προσωπική αυτή άξια, έτσι κατ' ουσίαν το κάθε κόμμα έχει για προϋπόθεση, πως οι αντίπαλοι του είναι ανίκανοι ή ανήθικοι. Και όσοι πίνουν, επειδή δε διοικείται καλά ο τόπος ζητούν για θεραπεία "ηθικούς χαρακτήρες". Άμα τους αποχτήσουμε, θα εφαρμόζεται η σωστή πολιτική και όλα θα πηγαίνουν καλα.
Είναι φανερό πως όποιος πιστεύει σαυτή την αντίληψη ούτε καταλαβαίνει ούτε μπορεί ποτέ να καταλάβει τίποτε από την πολιτική ζωή και κανενός τόπου. Είναι μια παιδιάτικη πρωτόγονη αντίληψη, που δε βλέπει κανένα, απολύτως κανένα, από τους πραγματικούς παράγοντες της ομαδικής ζωής. Η αντίληψη αυτή αντικρίζει τα πολιτικά φαινόμενα με πολύ απλοϊκότερο μάτι από τον άγριο, που προσπαθεί να εξηγήσει τα φυσικά φαινόμενα τοποθετώντας πίσω από κάθε πράμα, που κινείται, ένα Θεό. Και όμως την αντίληψη αυτή έχει όχι μόνο ο αμόρφωτος κοσμάκης. Πολλοί σπουδαίοι ηθικολόγοι και αναμορφωτές της ζωής μας και μέσα σαυτούς και εκείνοι οι αστείοι, που πρόβαλαν υψώνοντας για αναμορφωτικό ιδανικό τη νηπιακή "αγνότητα", σαυτή την κατηγορία ανήκουν. Πραγματική η θεωρία του είναι νηπιακή. Αν είναι και αγνή δε μας ενδιαφέρει να το εξετάσουμε. Αυτό το πολύ θα μπορούσε να ενδιαφέρει κανένα ηγούμενο μοναστηριού, που θα του έκαναν αίτηση να μπουν στο μοναστήρι του.
Δημήτρης Γληνός, "εκλεκτές σελίδες, τόμος τέταρτος.
Το κείμενο μεταφέρθηκε στο μονοτονικό σύστημα κρατώντας παράλληλα την ορθογραφία του πρωτότυπου
