Πάλεψε πατέρα... Όπως πάλευες πάντα...

Ανοίγει η πόρτα. Όταν άνοιγε λίγο καιρό πριν ήσουν εσύ εκεί και με περίμενες. Τώρα δεν είσαι. Μπαίνω και προχωρώ. Όταν έμπαινα πριν λίγο καιρό σε αγκάλιαζα και σε φιλούσα. Τώρα προχωρώ στο κενό. Λίγο πιο μέσα ξεπρόβαλε κι αυτή κι εσύ ακολουθούσες. Τώρα είναι μόνη. Δεν ξέρω τι μου στοιχίζει πιο πολύ... Η μοναξιά σου στο δωμάτιο του νοσοκομείου ή η μοναξιά της στο σπίτι. Στρίβω δεξιά. Μπαίνω στο δωμάτιο με τις βιβλιοθήκες από κάτω έως πάνω. Ένας θησαυρός δίπλα στο σαλόνι. Πίνακες και φωτογραφίες ασπρόμαυρες ανθρώπων που λείπουν χρόνια. Χιλιάδες ονόματα ανθρώπων σε ράχες βιβλίων. Μάλλον οι πιο πολλοί δεν ζουν. Ο θάνατος είναι μια αλλαγή της ύλης. Έτσι είναι... έγραφε λίγο πριν εκτελεστεί ο μεγάλος κομμουνιστής δάσκαλος Νίκος Πλουμπίδης. Αλλά αυτοί στις ράχες ζουν κάθε φορά που κοιτάζω και ξεφυλλίζω τα τυπογραφικά στοιχεία που συνέθεσαν και μας πρόσφεραν. Γιατί μπορεί ο θάνατος να είναι μια αλλαγή της ύλης αλλά αυτοί είναι αθάνατοι. Σηκώνω το κεφάλι και δεν ξέρω που να πρωτοκοιτάξω αν και και έχω κοιτάξει ξανά και ξανά και ξανά προς όλους τους καλυμμένους τοίχους. Πώς γίνεται όμως πάντα να βρίσκω κάτι που δεν έχω προσέξει τόσα χρόνια. Τόσα χρόνια που μπαίνω και βγαίνω σε αυτό το δωμάτιο. Μυθιστορήματα, ιστορία, λεξικά, δοκίμια, τέχνη, ποιήματα... Ανάθεμα αν ξέρω και τι άλλο. Βγαίνω και πηγαίνω στο βάθος στο άλλο δωμάτιο. Αντικρίζω την παλιά, πολύ παλιά βιβλιοθήκη. Μια μακρόστενη τεράστια και παλιά. Την πρώτη σας (με τη μάνα). Την πρώτη μας (με τον αδερφό μου) έστω κι αν δεν ήταν με δικά μας βιβλία. Με τις εκδόσεις του "Γαλαξία", αυτές με τα ροζοπορτοκαλί εξώφυλλα με τους συγγραφείς από όλο τον κόσμο και τις εκδόσεις της "Εστίας" με τα άσπρα πολυκαιρισμένα εξώφυλλα. Και όλα αυτά με τη σφραγίδα σου με χρονολογία 1968. Καλά! Πόσα βιβλία αγοράσατε τότε! Με ποια εφόδια! Και δεν εννοώ μόνο τα υλικά. Φοβερό! Πάντα ένιωθα ένα δέος μπροστά σε αυτά όταν ήμουν παιδάκι. Τα κοίταζα και τα ξανακοίταζα. Μετά από δεκαετίες κατάλαβα. Και άρχισα να σου τα ζητάω για να τα διαβάσω. Κι εσύ με χαρά μου τα έδινες! Με όλη σου την ψυχή! Μόνο που κατέγραφες πάντα τι έπαιρνα εγώ και τι ο άλλος σου γιος. Πώ πω! Σε εσάς χρωστάω τη γνωριμία με πολλούς συγγραφείς! Με τον κόσμο τους. Η μεγαλύτερη σας κληρονομιά μετά την αγάπη σας. Κάποια στιγμή σταμάτησα να σου ζητάω βιβλία. Ένιωθα ότι χαλούσα αυτή τη σειρά των βιβλιοθηκών. Δεν έπρεπε. Οι βιβλιοθήκες είναι σάρκα από τη σάρκα μας. Είναι οι χιλιάδες ώρες που έχουμε ξοδέψει με όλη μας την ψυχή για να τις γεμίσουμε. Είναι το αίμα μας, οι αγωνίες μας οι προσωπικές και οι πολιτικές. Είμαστε εμείς... Κι όταν το εγώ γίνεται εμείς με το μοίρασμα είναι η μέγιστη πράξη. Το νόημα αυτής της ζωής. Βγαίνω και από αυτό το δωμάτιο και προσπερνώ άλλο ένα που κι αυτό βιβλία έχει. Πηγαίνω προς την έξοδο. Ανοίγω την πόρτα και φεύγω. Και δεν θέλω τίποτα άλλο από το να μπω την επόμενη φορά και να με περιμένεις. Να με αγκαλιάσεις και να με φιλήσεις. Να μπω στα δωμάτια με τα βιβλία και να μου πεις: Πάρε ότι θες. Κι εγώ να σου πω: Πατέρα, πάρε να διαβάσεις κάτι καινούριο που έγραψα... Έως τότε, πάλεψε για τη ζωή σου κι εγώ έχω άπειρη υπομονή να σε περιμένω. Κι εγώ κι η μάνα κι ο άλλος σου γιος...

Μια συζήτηση με τις εκδόσεις "Κόκκινη Βιβλιοθήκη"

Τα "φύλλα" είναι ένα ιστολόγιο που αγαπά την ανάγνωση, τη γραφή, τα βιβλία. Ο συντάκτης του γράφει για βιβλία που διάβασε, τις δικές του ιστορίες, γράφει για πολιτικοϊστορικά γεγονότα με αναφορές στη λογοτεχνία και τα ποιήματα. Αλλά πέρα από την απόλαυση της ανάγνωσης των μυθιστορημάτων (πάντα με ένα νόημα), υπάρχει και η στράτευση. Η πολιτική στράτευση! Κι αυτό είναι ολοφάνερο σ' αυτό το ιστολόγιο. Η εκτίμησή του στις στρατευμένες στην "Υπόθεση" για την αλλαγή αυτού του σάπιου κόσμου εκδόσεις είναι απεριόριστη! Εκδόσεις που δεν έχουν στόχο το κέρδος αλλά έχουν στόχο το κέρδος... Το κέρδος που θα έχουν όλοι οι άνθρωποι, η φύση, τα ζώα. Όλος ο πλανήτης! Αυτό, του τέλους της εκμετάλλευσης! Της ελευθερίας! 

Γι' αυτό λοιπόν τα "φύλλα" παρουσιάζουν με μεγάλη χαρά σήμερα μια μικρή κουβέντα που έγινε με τον Γ., μελος των εκδόσεων Κόκκινη Βιβλιοθήκη, εκδόσεων στρατευμένων κομμουνιστών με πολύ σπουδαίο και συγκινητικό έργο. Ολόψυχα τους εύχονται να συνεχίσουν!

Κόκκινη Βιβλιοθήκη λοιπόν! Γιατί κόκκινη;

H βάφτιση των εκδόσεων έγινε σε ένα καφενεδάκι στου Βύρωνα, που καθόμασταν στη μνήμη του συντρόφου μας Λουκά το 2014. Στις συζητήσεις για το πώς να ονομάσουμε τον μικρό μας εκδοτικό, έπεσε η ιδέα… άρεσε και από τότε την υιοθετήσαμε. Κόκκινη γιατί θέλαμε να δείξουμε το στίγμα μας και να αποδώσουμε  τον πολιτικό μας προσανατολισμό. Μη ξεχνάς ότι η Κόκκινη Βιβλιοθήκη είναι σάρκα από τη σάρκα της Βίδας.    

Βλέπω μια συγκεκριμένη περίοδο και θεματολογία της Ιστορίας που ασχολείστε στις εκδόσεις σας. Παίζει ρόλο όλη αυτή η προσπάθεια της επιθετικής και ανιστόρητης αναθεώρησης της Ιστορίας;

Ένας από τους λόγους που η ΚΒ ξεκίνησε να εκδίδει βιβλία ήταν και αυτός ο λόγος. Η πάλη μας ενάντια στον αναθεωρητισμό και στην λασπολογία πάνω στα ζητήματα που άνοιξε η πάλη του λαού μας την περίοδο Κατοχής- Αντίστασης-Εμφυλίου. Μια πολιτικοΐδεολογική πάλη με κάθε είδους αριστερούς και δεξιούς αντικομμουνιστές που τα μέλη μας έδωσαν και δίνουν με συνέπεια όλα αυτά τα χρόνια. Καρπός αυτής της πάλης είναι και η Κ.Β. ως εργαλείο γνώσης στα χέρια των προλετάριων αγωνιστών/στριών.   

Πες μας λίγα λόγια για την επαφή σας με τα δρώντα πρόσωπα εκείνης της εποχής που ζουν ακόμα και συναντιέστε κατά τη διάρκεια της ετοιμασίας των βιβλίων τους. Πώς αντιμετωπίζετε αυτή την εμπειρία; Πρακτικά, συναισθηματικά, πολιτικά.

Όπως καταλαβαίνεις είμαστε η τελευταία γενιά που μπορεί να έχει μνήμες με αγωνιστές/στριες από την δρακογενιά του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ. Προσωπικά μιλώντας ως εγγόνι μαχητών του ΔΣΕ που βρέθηκαν στην Τασκένδη ήταν στοίχημα να βρεθώ με όσα περισσότερα αντίστοιχα παιδιά/εγγόνια κινιόνταν πολιτικά στην Αθήνα και ενδιαφέρονταν να τυπώσουμε βιβλία ντοκουμέντα για το επαναστατικό ΚΚΕ και τον ΔΣΕ. 

Τελικά έπιασε τόπο αυτή η προσπάθεια και πλέον η Κ.Β. έχει αγκαλιαστεί από πλήθος ανθρώπων από την πολιτική προσφυγιά και έχουν βοηθήσει πολύμορφα έτσι ώστε να εκδοθούν βιβλία για τον ΔΣΕ και όχι μόνο.

Μόνο δύναμη μπορείς να πάρεις όταν έχεις βρεθεί με μαχητές και μαχήτριες του ΔΣΕ. Η Κ.Β. προσπαθεί να μεταδώσει αυτή τη δύναμη στους νεότερους και φυσικά να διαδώσει ιστορικές αλήθειες που δεν θέλουν να λέγονται από τη σημερινή ψευτοαριστερά και από τους δημοσιολόγους του αστικού μπλοκ φυσικά.  

Πόσους τίτλους έχετε εκδώσει; Κι αν θες πες μας μερικούς που θεωρείς ότι ξεχωρίζουν. Αν και όλοι φαντάζομαι είναι "παιδιά" σας!

Δίκιο έχεις, όλα τα βιβλία και οι μικρές μπροσούρες έχουν την φροντίδα μας και όλα έχουν το καθένα ένα «εσωτερικό» σκεπτικό για την προώθηση των πολιτικών ζητημάτων και στο σήμερα. Να σου πω ένα παράδειγμα. Τυπώσαμε την 6η Ολομέλεια του ΚΚΕ (1934) υπερασπίζοντάς την από την ιδεολογική επίθεση που δέχεται από τα διάφορα ρεύματα της "νέας αριστεράς", των τροτσκιστών αλλά και στο δοκίμιο της ιστορίας του σημερινού ΚΚΕ. Τα κομβικά ζητήματα που έθεσε το ΚΚΕ εκείνης της περιόδου είναι που το έκανε κόμμα πλατιών μαζών και το τροφοδότησε πολιτικοΐδεολογικά στην πάλη του για μια λαϊκοδημοκρατική Ελλάδα. Το έδωσα ως ένα μικρό παράδειγμα και δε θα σε κουράσω με τα πιο «ειδικά» ζητήματα περί των πολιτικών στοχέυσεων με τις εκδόσεις. 

Σύνολο έχουμε τυπώσει τρείς μπροσούρες και εφτά βιβλία.

Ξεχωρίζει για μένα η 2η έκδοση του Ημερολογίου του Καπετάν Διαμαντή γιατί για πολλά χρόνια ψάχναμε μέσα σε δεκάδες βιβλία για Ρούμελη και άλλες πηγές για να ξεκλειδώσουμε λέξεις και φράσεις μέσα από το Ημερολόγιο. Οι εκατό σημειώσεις του βιβλίου από την Κ.Β. είναι η καθεμία γραμμένη πραγματικά με πολλή δουλειά για να διασταυρωθεί και να πάρει τη θέση της κάτω από το συγκλονιστικό ημερολόγιο του Καπετάν Διαμαντή. Όμως υπάρχει και κάτι άλλο που θεωρώ ότι ξεχωρίζει πέρα από τα ίδια ιστορικά ντοκουμέντα. Ότι μια γενιά ανθρώπων και νεότερων παιδιών έχουν μάθει να δουλεύουν συλλογικά και να φτιάχνουν εκδόσεις με προσανατολισμό τους το κομμουνιστικό κίνημα και την ιστορία του. Δεν υπάρχει πιο ωραίο πράγμα από το να βλέπεις νέους ανθρώπους να ασχολούνται με τον ΔΣΕ και την ιστορία του ΚΚΕ.

Ένα βιβλίο που είναι απίστευτο ντοκουμέντο είναι του μαχητή του ΔΣΕ Σπύρου Γιώτη «Δροπολίτη» γιατί περιγράφει όλη την πορεία τού ηπειρώτικου αντάρτικου μέχρι και την Τασκένδη αλλά και μετά αυτά που τράβηξαν οι ζαχαριαδικοί από τους πραξικοπηματίες. Νομίζω όμως ότι όσο με αφήνεις θα αρχίζω να μιλώ για κάθε βιβλίο ξεχωριστά και θα γίνει η ανάρτηση σεντόνι, οπότε και σταματάω…

Θα σου πω κι εγώ έναν δύο που ξεχωρίζω: Είναι το "Ημερολόγιο του Καπετάν Διαμαντή. Και το κάπως πιο προσωπικό για εσένα "Από τους Χιονάδες του Έβρου στις Λαϊκές Δημοκρατίες και την Πολιτική Προσφυγιά". Πες μου δυο λόγια.

Εδώ με βάζεις σε κάτι πιο συναισθηματικό, πολιτικό αλλά και εσωτερικό για τη προσωπική μου πολιτικοποίηση. Σε αυτό το βιβλίο μαζί με τον παππού μου ο οποίος είναι παιδί του Εμφυλίου, γιός μαχητή του ΔΣΕ από τον Έβρο, καταγράφουμε την ιστορία της οικογένειας. Χάθηκαν τρείς μαχητές του ΔΣΕ, όλοι μέλη της οικογένειας σε μάχες στον Έβρο και στον Γράμμο. Έζησε μονάχα ένας ο Πασχάλης, προππάπους μου. Βρήκα όσα περισσότερα διάσπαρτα στοιχεία μπορούσα, μιλάμε για διαλυμένες οικογένειες μετά το 1949 και με την βοήθεια του παππού μου καταφέραμε να βγάλουμε μια έκδοση που έρχεται να προστεθεί στην πάλη ενάντια στη λήθη και να αναδείξει τον δημοκρατικό Έβρο και την λαϊκή πάλη με τον ΔΣΕ και το ΚΚΕ μπροστάρη. Είναι από τα βιβλία που μόλις εκδόθηκε έκλαψα γιατί μπορεί η οικογένεια να χωρίστηκε για πάντα και ηττημένη να βρέθηκε στις λαϊκές δημοκρατίες και την ΕΣΣΔ  αλλά ένιωσα ότι αυτό το βιβλίο κάπως την ξαναδένει…

Σε ξαναγυρίζω λοιπόν στο βιβλίο γι' αυτή την εμβληματική μορφή του τόπου μας, τον Καπετάν Διαμαντή. Μου έρχεται  στο μυαλό η εκδήλωση που έγινε στην ταράτσα του χώρου σας (Πολιτική Ταξική Οργάνωση "Βίδα"). Θα ήθελα να μας πεις πως βλέπετε το συνδυασμό εκδόσεων βιβλίων με το ευρύτερο πολιτιστικό κομμάτι. Να πω στους αναγνώστες και τις αναγνώστριές μας ότι ήταν μια υπέροχη καλοκαιρινή βραδιά που πέρα από την παρουσίαση του βιβλίου και τη συζήτηση είχε κι ένα μουσικό μέρος με μουσική της Στερεάς Ελλάδας και με μουσικούς που μας μάγεψαν και μας οδήγησαν στην εποχή και εκείνον τον τόπο. 

Η πολιτιστική εκδήλωση που αναφέρεσαι ήταν για όλες και όλους μια βραδιά αξέχαστη. Ανέδειξε τον ευρύτερο λαϊκό πολιτισμό του τόπου μας. Τα τραγούδια που επιλέχθηκαν από τους συντρόφους μουσικούς μας έδεσαν τις ηρωικές στιγμές του ΔΣΕ και των μαχητών του και ανέδειξαν και άλλες πλευρές των ανθρώπων με τα δίκοχα και το «Δέλτα σε κύκλο». Σκέψου σε πόσες μαρτυρίες αγωνιστών της Ιης και ΙΙης Μεραρχίας έχουμε διαβάσει αγαπημένα δημοτικά τραγούδια που σιγοτραγουδούσαν ή και χόρευαν οι μαχητές και οι μαχήτριες στο λίγο ελεύθερο χρόνο που είχαν στην ανάπαυλα των συνεχόμενων μαχών… Το ζήτημα που θέτεις για τον συνδυασμό εκδόσεων με το ευρύτερο πολιτιστικό κομμάτι είναι αλληλένδετο και νομίζω θα συμφωνήσεις και συ με την πολύ καλή δουλειά που κάνεις με τις βιβλιοκριτικές σου στα "φύλλα". Ο αγώνας όλων μας για την ανάδειξη μιας λαϊκής-προλεταριακής κουλτούρας σε όλα τα πεδία είναι ένας αγώνας ζωής, ένας αγώνας που πρέπει να προωθεί έναν άλλο πολιτισμό και να μην αφήνει το μονοπώλιο του πολιτισμού στα χέρια των εκμεταλλευτικών τάξεων και της ιμπεριαλιστικής προπαγανδιστικής μηχανής. Θα χαρώ πραγματικά στην επόμενή μας συνάντηση να μιλήσουμε για τα ζητήματα της τέχνης και δημιουργίας ευρύτερα και πως χρειάζεται να πολεμηθεί με αυτά η μοιρολατρία, η ηττοπάθεια, ο πεσιμισμός, η αλλοτρίωση και να δίνουν διέξοδο ατσαλώνοντας τους καταπιεσμένους προς τον αντικαπιταλιστικό αγώνα και την πανανθρώπινη λευτεριά.

Η συνέχεια ποια είναι; Τι ετοιμάζετε; 

Η συνέλευση θα αποφασίσει. Στην έφερα… Το σίγουρο είναι ότι θα βγει ένα βιβλίο ντοκουμέντο για τον ΔΣΕ που ετοιμάζεται ενώ έχει μπει μπροστά και μια ανθολόγηση δημοσιευμένης αρθρογραφίας πάνω σε ζητήματα διαπάλης και υπεράσπισης του ΔΣΕ και του επαναστατικού ΚΚΕ από τους «αριστερούς» και δεξιούς αναθεωρητές.

Κλείνοντας θέλω να πω ένα μεγάλο μπράβο για τα "φύλλα" και όλη τη δουλειά που γίνεται και ιδιαίτερα να ευχαριστήσω για την στήριξη των "φύλλων" στην Κόκκινη Βιβλιοθήκη ως εκδοτικό κινηματικό εγχείρημα σε μια εποχή ψεμάτων, λάσπης και αντικομμουνιστικών ιδεολογημάτων. 

Ενδιαφέρον θα είχε μια μεγαλύτερη και διεξοδικότερη συζήτηση με περισσότερα ζητήματα που θα τυπωνόταν σε μια μπρουσούρα! Έτσι κι αλλιώς το χαρτί είναι αυτό που αγαπάμε! Επιφυλασσόμαστε λοιπόν!

Για τα βιβλία της Κόκκινης Βιβλιοθήκης μπορείτε να επικοινωνήσετε στο: kokkinivivliothiki@gmail.com καθώς και με τη σελίδα τους στο facebook: Κόκκινη Βιβλιοθήκη 

Διαβάστε ακόμα:

Το Ημερολόγιο του Γιάννη Αλεξάνδρου (Διαμαντής)

 

Τα "φύλλα" στην ηρωική γη της Παλαιστίνης...

Στους αδερφικούς φίλους Γιώργο και Νίκο...

Με μεγάλη συγκίνηση βλέπω και ξαναβλέπω τη φωτογραφία με τα "φύλλα" στην ηρωική Παλαιστίνη. Στην ηρωική πόλη της δυτικής όχθης Ραμάλα. Στην περιοχή που αποκόπηκε βίαια όπως κι η Γάζα από το υπόλοιπο σώμα της παλαιστινιακής γης. Ανάμεσα σε αυτόν το Γίγαντα Λαό που αγωνίζεται για τη γη και την αξιοπρέπειά του ενάντια σε όλους τους ιμπεριαλιστές του πλανήτη. Με κύριο και πρώτο τον δυτικό κόσμο. Μια μέρα σαν σήμερα πριν από ογδόντα χρόνια η Αθήνα απελευθερώθηκε από τους Ούννους. Σε μια μέρα όπως η σημερινή το μυαλό δεν μπορεί, όπως βέβαια και κάθε μέρα, παρά να είναι εκεί. Στη γη της Παλαιστίνης. Μέχρι και τη δική της ολοκληρωτική απελευθέρωση. Απελευθέρωση για πάντα, κι όχι όπως στον τόπο μας για λίγες μέρες...

Λογοτεχνικές λεπτομέρειες #2 : Για τους λάτρεις του Κώστα Βάρναλη...

Είναι αυτές οι μικρές λογοτεχνικές χαρές που ενώ για άλλους είναι ανεξήγητες σε εμάς δημιουργούν μια εσωτερική ευφορία κι ένα χαμόγελο για αυτή την ανακάλυψη στο χώρο των γραμμάτων..., έγραφα στις προηγούμενες λογοτεχνικές λεπτομέρειες για τον Ηλία Βενέζη (ανάρτηση που μπορείτε να διαβάσετε εδώ: Λογοτεχνικές λεπτομέρειες #1: Για τους λάτρεις της "Αιολικής Γης" και του Ηλία Βενέζη...). Αυτή τη φορά, τα "φύλλα" για άλλη μια φορά ασχολούνται με τον μεγάλο Κώστα Βάρναλη και με χαρά παρουσιάζουν το πώς χρωστάμε το φαινόμενο αυτό, τον Γίγαντα αυτόν των Νέων Ελληνικών Γραμμάτων, τον ποιητή, συγγραφέα, χρονικογράφο, ερευνητή, αγωνιστή στον μεγαλύτερο του αδερφό! Γιατί αν δεν ήταν αυτός και η πείνα του μικρού Κώστα όλος αυτός ο θησαυρός του έργου του δεν θα υπήρχε και δεν θα είχε διαμορφώσει γενιές και γενιές! 

Πώς δεν ήθελα να σπουδάσω 

Στα 1898 τελείωσα το σκολειό - την έβδομη τάξη. Όσο έφτανε η άνοιξη και το καλοκαίρι, τόσο η ανυπομονησία μου μεγάλωνε πότε θα φτάσει η βλογημένη  εκείνη ώρα πού θ' "ανακτήσω" την ελευθερία μου• δε θα έχω να διαβάζω, δε θα φοβάμαι τους δασκάλους, δε θα με δέρνει πια ο αδερφός μου... θα μάθω μια τέχνη να γίνω "άντρας", όπως τόσα παιδιά, που τελειώσανε το σκολειό τα περασμένα χρόνια. Ήλιος, θάλασσα, δέντρα και βουνά θα είναι από 'δω και μπρος το δικό μου βασίλειο, όπως είναι και των πουλιών.

Καμία πιθανότητα δεν υπήρχε να πάω σε γυμνάσιο. Λέγανε [...] πώς πρέπει να σπουδάσω, γιατί "παίρνω τα γράμματα". Μα λεφτά δεν υπήρχανε. Μας είχε καταχρεώσει ο δεύτερος αδερφός μου, που σπουδαζε. [...]. Εγώ που άκουγα αυτές τις κουβέντες, αισθανόμουνα μεγάλη ευγνωμοσύνη για τη φτώχεια μας, γιατί αυτή θα με έσωζε από το να συνεχίσω τη ζωή της σκλαβιάς και του τρόμου. 

Όμως τα πράγματα δεν ήρθαμε όπως τα περίμενα.  Άμα τελείωσα το σκολειό, έπεσα με τα μούτρα στα παιχνίδια κι όλη την ημέρα την περνούσα τσίτσιδος στη θάλασσα μαζί με την παρέα μου. Χαιρόμουνα την "ελευθερία" μου με όλο μου το είναι και τρόπος δεν υπήρχε να συμμαζευτώ.

Μια μέρα ο αδερφός μου με παίρνει κατά μέρος και μου λέγει:

- Ν' αφήσεις τα παιχνίδια και τη θάλασσα... Να καθήσεις να διαβάζεις, γιατί θα σε στείλουμε στα "Ζαρίφεια Διδασκαλεία" της Φιλιπούπολης.

Κεραυνός!

- Και με τι χρήματα μουρμούρισα;

- Θα δώσεις εξετάσεις για υπότροφος. [...]

- Δεν πάω, λέγω του αδερφού μου αποφασιστικά. Δεν θέλω γράμματα. Θέλω να μάθω τέχνη.

Απ' όλες τις τέχνες προτιμούσα τη ραφτική. Ήταν ένα ραφτάδικο στη γειτονιά μας. Έβλεπα τους καλφάδες από το παράθυρο να κάθονται το ένα πόδι πάνω στο άλλο, να ράβουνε με τις μακριές τους βελόνες, να πίνουμε καφέ, να καπνίζουν και να λένε αστεία! Μου φαινότανε τέχνη καθαρή και φανταζόμουνα, πως γρήγορα θα τη μάθω και θα γίνω κι αφεντικό. Και θα λέω αστεία!

-  Ο αδερφός μου κόρωσε.

-  Θα πας μου λέγει, ή θα σε σπάσω στο ξύλο. 

- Προτιμω να πνιγώ στη θάλασσα, παρά να πάω ν' αποτύχω στις εξετάσεις και να ρεζιλευτώ [...]

Έτσι αντιστάθηκα με πείσμα κάμποσες μέρες στον αδερφό μου. Επειδή όμως επίμενε και γινότανε κάθε φορά αγριότερος, έλαβα τη μεγάλη απόφαση να φύγω από το σπίτι. 

Ήτανε, θυμάμαι μεσημέρι κι η μητέρα μου τηγάνιζε στο πλυσταριό κεφτέδες. Πήρα ένα μεγάλο κομμάτι ψωμί, πήγα δίπλα της και της ζήτησα έναν κεφτέ. Μου έδωσε.

Μ' αυτό το εφόδιο όλο όλο στο χέρι ξεπόρτισα και πήγα ν' αντικρύσω για πάντα τη ζωή και τους κινδύνους του φοβερού "Αγνώστου". Για πρώτο σταθμό της ηρωικής μου πορείας είχα επιλέξει μια λουτρόπολη, τα Λίτζια [...] Είχα πάει ως τώρα δυο-τρεις φορές στα Λίτζια κι ήξερα το δρόμο [...]. Ήμουνα δεκατεσσάρω χρονών. [...]

Και να τώρα μια καινούρια περιπέτεια. Εκεί που έπινα νερό από τη βρύση με το μπακιρένιο τασάκι, που ήτανε κρεμασμένο από το μοσλούκι με μια αλυσίδα, έρχεται ο Κακαγιάννης και μου λέει: 

-Ελα μωρέ, σε θέλει η νύφη σου [...]  που τήνε λέγανε Ντανίτσα.

Άμα την αντίκρυσα στην κάμαρα της στο ξενοδοχείο, ένιωσα μια τρεμούλα σ' όλο μου το κορμί. Ήταν ο φόβος, που με "ανακάλυψε", πως ήμουνα σκαστός [...]

Γιατί η Ντανίτσα κατάλαβε με τις πρώτες κουβέντες, πως η παρουσία μου εκεί χωρίς κανένα δικό μας μαζί μου ήτανε πολύ... ανώμαλη.

Γελαστή με ρώτησε:

- Τι κάνει ο Παναγιώτης; (ο μεγάλος μου αδερφός, ο "εχθρός" μου!)

- Καλά, απάντησα μασημένα. 

-Πεινάς; μου λέγει.

Είχα πείνα διαβολεμένη, να κατέβασα τα μάτια και δεν είπα τίποτα. 

Έδωσε αμέσως διαταγή στον Κακαγιάννη να μου φέρει ένα πιάτο φαγί [...]

- Που θα κοιμηθείς απόψε; 

- Στου Στέφανου το γιαπί.

- Να έρθεις να κοιμηθείς εδώ.

-Ένιωθα να μου κόβονται τα γόνατα.

- Θα έρθω, απάντησα δειλά. 

Ύστερα μου έδωσε μισό φράγκο για ν' αγοράσω σαν παιδί, ό,τι θα μου τραβούσε την όρεξη από το παζάρι, μου χάιδεψε τα μαλλιά κι έφυγα χωρίς να κοιτάξω πίσω.

Ως το βράδυ η καρδιά μου χτυπούσε. Να πάω; Να μην πάω; 

Προτίμησα να κοιμηθώ με τον Στέφανο στο γιαπί [...]

Την άλλη μέρα ο πατέρας του Στέφανου, που μυρίστηκε, πως ήμουνα, όπως ο Ομάρ ο άγιος φιλόσοφος Εμπεδοκλής "θεόθεν φυγάς τε και αλήτης" με φόρτωσε σε μια ταλίγκα (κάρο με τέσσερις ρόδες) και μ' έστειλε πίσω στον Πύργο (Μπουργάς της σημερινής Βουλγαρίας), κι έδωσε εντολή στον καροτσέρη και το βοηθό του να με παραδώσουνε στο σπίτι. 

Έτσι άδοξα και τόσο γρήγορα θα τελείωνε η πορεία μου προς το Άγνωστο! [...]

Λογάριαζα το ξύλο που θα έτρωγα από τον αδερφό μου, άμα έπεφτα στα χέρια του. Αυτός ο φόβος μ' έκανε όταν μπήκαμε στον Πύργο κι οδεύαμε για το σπίτι μου, να πηδήσω από την ταλίγκα και να εξαφανιστώ μέσα σε κάτι στενοσόκακα. 

Πήγα ευθύς στα γνωστά μου στέκια να συναντήσω τους φίλους μου που παίζανε. Αυτοί μου φέρανε ψωμί να φάγω [...]. Άμα όμως βράδιασε κι οι φίλοι μου πήγανε στα σπίτια τους, τότε μονάχα άρχισα ν' αντιμετωπίζω το πρόβλημα του που θα κοιμόμουνα απόψε.

Αν πήγαινα σε καμίας θείας μου ή στο σπίτι κανενός φίλου μου, θα ειδοποιούσανε αμέσως τους δικούς μου και θα με πιάνανε στη φάκα. Και τότες αλίμονό μου. 

Το ένα καλό φέρνει πολλά άλλα. Αποφάσισα κι εγώ να εμπιστευτώ το ζήτημά μου στην τύχη. [...]

Άυπνος, πεινασμένος, νικημένος από τη "μεγάλη ηρωική ζωή" αποφάσισα να πάω σπίτι μου να παραδωθώ κι ας γίνει ό,τι θέλει. Μα δεν έπρεπε να παραδωθώ χωρίς συνθηκολόγηση.

Πήγα λοιπόν και έστησα καρτέρι στη γωνία του δρόμου μας. Παραμόνευα από 'κεί, αν θα βγει καμιά αδερφή μου στην πόρτα μας. Δεν περίμενα και πολύ. Οι δύο μου αδερφάδες φανήκανε στην πόρτα και με είδανε. Αρχίσανε τις φωνές και μου φωνάζανε: 

- Έλα να φας!

- Δεν έρχομαι! (Έκανα το ζόρικο!)

- Έλα! Δε θα σε δείρουμε.

Μονάχα σα βγήκε η μητέρα μου και μου υποσχέθηκε πως δε θα με δείρουνε, πήγα σπίτι κι έφαγα.

Παραξενεύτηκα, πως όλοι τους ήτανε περισσότερο ευχαριστημένοι από εμένα. Γιατί είχανε πιστέψει, πως έπεσα στη θάλασσα και πνίγηκαν για να δώσω τέλος στα βάσανά μου. Είχανε πάρει τοις μετρητοίς τη φράση που είπα του αδερφού μου, πως προτιμώ να πνιγώ στη θάλασσα παρά να πάω στο γυμνάσιο. Κι ο αδερφός μου, ο μπάρμπας μου ο Γιαννιός κι ο  ξάδερφός μου ο Λεωνίδας όλη νύχτα γυρίζαμε στην παραλία του Πύργου με φανάρια για να βρούνε το πτώμα μου.

Πήγα λοιπόν στη Φιλιππούπολη, να δώσω εξετάσεις χωρίς ν' ανοίξω βιβλίο  [...].

Έδωσα εξετάσεις. Και ανάμεσα σε πλήθος παιδιά μελετημένα και προετοιμασμένα για το διαγωνισμό, εγώ ο απαρασκεύαστος ήρθα πρώτος. [...] Η ελπίδα μου ν' αποτύχω και να γυρίσω πάλι στον σπίτι μου, δεν ήταν ορισμένο από τη Μοίρα να πραγματοποιηθεί. [...]

Το απόσπασμα του κειμένου είναι από το βιβλίο, Κώστας Βάρναλης: ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΕΔΡΟΣ.