Τα θέλουμε όλα!

Στο προλεταριάτο των διανομέων...

Στον Γιώργο Κ.

Και δεν πρόκειται να ξαναπέσουμε σ' αυτή την παγίδα γιατί το ζήτημα είναι ακριβώς ότι αυτοί κι εμείς δεν είμαστε το ίδιο σώμα. Δεν έχουμε τίποτα κοινό, είμαστε δύο διαφορετικοί κόσμοι, αυτοί κι εμείς είμαστε εχθροί, και τέρμα. Και η μεγαλύτερη δύναμη μας βρίσκεται στο γεγονός ότι έχουμε πια ξεκαθαρίσει ότι με τη δουλειά των αφεντικών και με το κράτος των αφεντικών δεν έχουμε κανένα απολύτως κοινό συμφέρον. Όλοι μας οι υλικοί στόχοι είναι ενάντια σ' αυτή την οικονομία, είναι ενάντια σ' αυτή την ανάπτυξη, είναι ενάντια σ' αυτό το γενικό συμφέρον του κράτους και των αφεντικών. [...]

Γιατί το πρώτο πράγμα που φέρνει την ευτυχία είναι η λιγότερη δουλειά. Γι' αυτό κι εμείς λέμε τώρα όχι στα τρομοκρατημένα αφεντικά που μας ζητάνε να τους βοηθήσουμε στην παραγωγή τους, που μας εξηγούν ότι πρέπει κι εμείς να συμμετέχουμε, ότι μας συμφέρει κι εμάς αυτό. [...]

Αλλά οι δικοί μας στόχοι είναι ενάντια στην ανάπτυξη, ενάντια στο γενικό συμφέρον, είναι οι δικοί μας και τέρμα. Οι δικοί μας στόχοι, τα υλικά συμφέροντα της εργατικής τάξης είναι ο θανάσιμος εχθρός του καπιταλισμού και των συμφερόντων του.

 

Αρχίσαμε αυτό το μεγάλο αγώνα με αίτημα περισσότερα λεφτά και λιγότερη δουλειά. Τώρα ξέρουμε ότι αυτό είναι ένα σύνθημα που αναποδογυρίζει, που τινάζει στον αέρα όλα τα σχέδια των αφεντικών, όλο το πρόγραμμα του κεφαλαίου. Και τώρα πρέπει να περάσουμε από τον αγώνα για το μεροκάματο στον αγώνα για την εξουσία. Σύντροφοι, ας αρνηθούμε τη δουλειά. Θέλουμε όλη την εξουσία, θέλουμε όλον τον πλούτο. Θάναι ένας αγώνας μακρόχρονος, με επιτυχίες και αποτυχίες, με ήττες και καταχτήσεις. Αυτός είναι ο αγώνας που πρέπει ν' αρχίσουμε τώρα, ένας αγώνας βίαιος, μέχρι τέλους. Πρέπει ν' αγωνιστούμε για να πάψει να υπάρχει πια η δουλειά. Πρέπει ν' αγωνιστούμε για τη βίαιη καταστροφή του κεφαλαίου. Πρέπει ν' αγωνιστούμε σ' ένα κράτος θεμελιωμένο στη δουλειά. Λέμε: Ναι, στην εργατική βία.

Γιατί εμείς είμαστε που χτίσαμε την ανάπτυξη του κεφαλαίου και του κράτους του, εμείς οι προλετάριοι του Νότου, εμείς οι εργάτες μάζα, αυτή η τεράστια μάζα των εργατών, εμείς οι εκατό πενήντα χιλιάδες εργάτες της Φίατ. Εμείς είμαστε που δημιουργήσαμε όλο αυτό τον πλούτο που υπάρχει κι από τον οποίο δε μας δίνουν παρά μερικά ψίχουλα. Δημιουργήσαμε όλον αυτό τον πλούτο πεθαίνοντας στη δουλειά στη Φίατ ή πεθαίνοντας από την πείνα στο Νότο. Κι εμείς είμαστε η μεγάλη πλειοψηφία του προλεταριάτου, που σήμερα πια δε θέλουμε να δουλεύουμε και να ψοφάμε για να αναπτυχθεί το κεφάλαιο και το κράτος του. Βαρεθήκαμε πια να χοντραίνουμε όλα αυτά τα γουρούνια. [...]

Γι' αυτό, ας πάρουμε αυτό τον πλούτο, ας τα πάρουμε όλα. 

[Νάνι Μπαλεστρίνι, «Τα θέλουμε όλα», εκδόσεις ΣΤΟΧΑΣΤΗΣ, μετάφραση Χριστίνα Σταματοπούλου]

Γ. Φ. ΚΑΛΟΓΕΡΟΣ: ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΕΙΣ

Άνοιξε την πόρτα του διαμερίσματος σε μια γειτονιά του κέντρου της Αθήνας. Είχε οδηγίες να κληρονομήσει τα βιβλία... Το σπίτι το ήξερε. Τη μεγάλη βιβλιοθήκη που άπλωνε από τοίχο σε τοίχο την είχε εξερευνήσει αρκετές φορές. Τώρα όμως θα έμπαινε σε λεπτομέρειες. Κοιτούσε, άγγιζε, τραβούσε τα βιβλία και χάζευε τα οπισθόφυλλα, ξεφύλλιζε ό,τι του φαινόταν ενδιαφέρον. Πέρασε ώρες μπροστά της μέχρι που η ματιά του έπεσε σε μια ταπεινή γωνιά. Κάτι περίεργο συνέβαινε εκεί. Ενώ όλα τα βιβλία της λογοτεχνίας ήταν τοποθετημένα στα ράφια με χρονολογική σειρά, διαμορφώνοντας έτσι ένα ιδιότυπο ημερολόγιο δεκαετιών, θυμίζοντας στον ιδιοκτήτη της πρόσωπα, γεγονότα, καταστάσεις, τόπους, καφενεία, μέσα μαζικής μεταφοράς όπου τα διάβασε, αυτά ήταν όλα μαζί αν και διαβάστηκαν σε ανάκατες ημερομηνίες. Και κάτι ακόμα. Ο συγγραφέας πρέπει να ήταν μάλλον το ίδιο πρόσωπο. Georgy F. Calogerovsky, ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΥΡΟΣ-ΚΑΛΟΓΕΡΟΥ, Γ.Φ. ΚΑΛΟΓΕΡΟΓΛΟΥ, Γ.Φ. ΚΑΛΟΓΕΡΟΣ, έγραφαν οι ράχες και τα εξώφυλλα. Και ξάφνου, εκεί που πήγε ν' ανοίξει το πρώτο στη σειρά αυτής της περίεργης συστοιχίας μικρών βιβλίων, ένας φάκελος έπεσε στο πάτωμα. Έσκυψε και τον μάζεψε. Τον άνοιξε, κάθισε στην πολυθρόνα, άναψε το φωτιστικό δίπλα του και άρχισε να διαβάζει. Ξεκινούσε με μια μακρινή ημερομηνία. 

Τετάρτη 15 Σεπτεμβρίου 2021

Αγαπημένε κληρονόμε της βιβλιοθήκης μου,

Κάνοντας τόσες συζητήσεις όλα αυτά τα χρόνια, επίτηδες, ποτέ δεν σου είπα γι' αυτή τη γωνιά της βιβλιοθήκης. Μπορεί από πολλές μεριές των ραφιών όταν νύχτωνε να έβγαινε ένα γλυκό φως, ανάλογο του περιεχομένου των βιβλίων που «φώτιζαν» μέσα στη νύχτα, αλλά από αυτή την ταπεινή γωνιά έβγαινε ένα διαφορετικό φως. Ένα φως ενός δικού μου ανθρώπου. Αυτού και της αλήθειας του. Μπερδεύεσαι σίγουρα τώρα! Βλέπεις διαφορετικά ονόματα σε μικρές αυτοεκδόσεις, πλην μίας, κάποιων πιο «επίσημων» εκδόσεων. Μα καλά, μπορεί να αναφωνήσεις, καμιά ματαιοδοξία; Δεν προσπάθησε το όνομά του να φιγουράρει σε κάποιο έντυπο του βιβλιοχώρου, να μην έχει πέντε χιλιάδες φίλους στο facebook, να μη σκάσει λίγα φράγκα να του εκδώσουν αναγνωρισμένοι εκδοτικοί οίκοι τα διηγηματάκια του και διάσημες νεοφιλελεύθερες βιβλιοφιλικές φυλλάδες του χώρου, που συνήθως οι συντάκτες τους λιβανίζουν τις εξουσίες, να τον φιλοξενούν; Όχι! Και σίγουρα δεν είναι ο μόνος! Ψάξε λίγο καλύτερα στα ράφια και θα το διαπιστώσεις. Είχε κατακλυστεί κι αυτός απ' αυτόν το «δαίμονα» που σου είχα πει κάποτε... Όπως είχε κατακλυστεί κι απ' το δαίμονα του αγώνα. Έγραφε κι αλλού ανυπόγραφα, αλλά και με άλλο ψευδώνυμο. Ένα μάλιστα του το είχα κολλήσει και διαδώσει εγώ!

Οι λέξεις που έβγαιναν από μέσα του ήταν η αλήθεια της ζωής του, της βιοπάλης του, των παππούδων και των γιαγιάδων του αγωνιστών του ΔΣΕ, των συγγενών του της πολιτικής προσφυγιάς, των ωραίων γονιών του που μεγάλωσαν δύο εξαιρετικά παιδιά. Φτάνει όμως με τα καλά λόγια που θα τον έκαναν ντραπεί. Έτσι όπως αρμόζει σε ταπεινούς ανθρώπους. Σύντομα θα καταλάβεις όταν τα διαβάσεις γιατί τόσο ταπεινή είναι η γωνιά που φιλοξενεί τη ζωή και τις ιστορίες του. Ταπεινή, αλλά τόσο φωτεινή... 

Το βιβλίο που κρατάς στα χέρια σου και τα άλλα που αναπαύονται δίπλα τους είναι ειλικρινή. Ειλικρινή γιατί γράφτηκαν με την καρδιά του. Γιατί δεν χρειάστηκαν σεμινάρια δημιουργικής γραφής κι άλλους τέτοιους νεωτερισμούς. Δεν τα χρειάζεσαι όταν γράφεις από την καρδιά σου. Βιβλία και συγγραφείς περνούν από τις σελίδες του. Δρόμοι της μητρόπολης, αγώνες, διαδηλώσεις, ταξική συνείδηση, γνώση, μόρφωση, παιδικά χρόνια, ζωάκια, πρόσφυγες, φιγούρες της πόλης, εργάτες, θαμώνες λαϊκών καφενείων, «τρελοί», ξώμαχοι της ζωής, μικρά παιδιά και τα παιχνίδια τους, αναμνήσεις και ελπίδα για έναν καλύτερο κόσμο. Θα μπορούσα να σου γράψω πολλά πολλά ακόμα αλλά σε αφήνω για να μην σε κουράσω. Πιάσε τα στα χέρια σου ένα ένα, καταβρόχθισέ τα και νιώσε όσο τυχερός ένιωθα κι εγώ γι' αυτή τη γνωριμία μαζί του...

Ξημέρωνε σιγά σιγά. Οι νυχτερινές σειρήνες της διασκέδασης δεν τον έπεισαν ν' αφήσει από τα χέρια του τους μικρούς αυτούς τόμους. Τελειώνοντάς τους γύρισε πίσω σε μια ξεθωριασμένη πια υπογράμμιση με μολύβι...

Πήγαινα για τις καλοκαιρινές διακοπές κάθε χρόνο εκεί γι' αυτό έχω εμπειρίες και μνήμες απ' το χωριό. Ήμουν μπροστά σε πολλά περιστατικά με τον Τρελομήτρο, και πάντα σιωπούσα χωμένος μέσα στην ομήγυρη. Έτρεχα όταν έτρεχαν όλοι και έβριζα από μακριά. Να πω την αλήθεια δεν μ' άρεσαν ποτέ οι συναντήσεις με αυτόν τον γέροντα. Δεν μ' άρεσε η βία.  Προτιμούσα να μη διασταυρωνόμαστε μαζί του. Νευρίαζα όταν αφήναμε το παιχνίδι για να ασχοληθούμε μαζί του. Θα πω σε αυτό το σημείο ότι η οικογένειά μου με είχε αναθρέψει με φιλειρηνικές και δημοκρατικές αξίες. Από τα πρώτα που θυμάμαι από την οικογενειακή «κατήχηση» ήταν να μην κοροϊδεύω ποτέ και να μην πειράζω τους αδύναμους. Αυτό το τελευταίο, νομίζω, με οδήγησε πολλές φορές σε μια εσωτερική εξορία. όταν αρνιόμουν να γίνω όχλος εις βάρος αδύναμων ανθρώπων. Σκίζεται η καρδιά μου όταν σκέφτομαι τι πέρασαν μικροί και μεγάλοι άνθρωποι ανάμεσα σε κύκλους κανίβαλων και βάρβαρων. Πόσες ψυχές πληγώθηκαν από τον εκφοβισμό της πλειοψηφίας, της μάζας, του όχλου. Οι πρώτοι που μου έρχονται στο μυαλό είναι τα αλβανάκια στα σχολεία μας, την ίδια περίπου εποχή. Αθώες κι ανυπεράσπιστες ψυχούλες που δέχονταν μια αδιανόητη βία από θρασίμια. Μεγαλώνοντας δεν μπορούσα να μη δακρύσω όταν κοιτούσα τα βλεμματα των αιχμαλώτων του ΔΣΕ στις φωτογραφίες. «Τρελομήτρο; Σκατιάρη Τρελομήτρο, βρομιάρη Τρελομήτρο» [...]

Συνέρχομαι σιγά σιγά [...]. Όντως εγώ ήμουν στην αυλή με βαρύ το κεφάλι. Οι άλλοι έπαιζαν ακόμα μπάλα, τους άκουγα. Συνέρχομαι σιγά σιγά, δίπλα ο πατέρας μου, μου φέρνει ένα ποτήρι δροσερό νερό και φεύγει.. Συνέρχομαι. Ήταν πεντακάθαρο, με είχε χαστουκίσει. Από τα συμφραζόμενα της μάνας μου [...], κατάλαβα ότι με έφερε στην αυλή ο πατέρας μου και με χαστούκισε. Επειδή με είδε να κοροϊδεύω τον Τρελομήτρο. Τον ευχαριστώ γι' αυτό. Ήταν το πιο γλυκό χαστούκι που έχω φάει και, όσο μεγάλωνα, το αγαπούσα ακόμα πιο πολύ αυτό το χαστούκι. Μην κοιτάς που κλαίω. Τώρα όλα έχουν αλλάξει έχουμε μείνει λίγοι που επιμένουμε. Ο πατέρας μου δε με χτύπησε ποτέ ξανά από ότι θυμάμαι. Ο Τρελομήτρος πέθανε λίγα χρόνια μετά.

Τι σημασία έχει που έζησε ο Τρελομήτρος. Άμα ψάξεις, θα βρεις κι άλλους Τρελομήτρους που πέρασαν τον δικό τους Γολγοθά. Του 'χαν σκοτώσει τον αδερφό του που ήταν δάσκαλος το 1945, έξω από το χωριό, επειδή ήταν κομμουνιστής. Νομίζω πως ο πατέρας πρέπει να βρέθηκε στην κηδεία του Τρελομήτρου, τα έξοδα ήταν της κοινότητας ή κάτι τέτοιο.

Μην κοιτάς που κλαίω. όταν ανοίγω αυτά τα βιβλία που στοιβάζονται στο σπίτι, διαλύομαι. Συγνώμη για το ύφος της αφήγησης. Το βλέπεις αυτό το βιβλίο εκεί πέρα; «Ήρωες και μάρτυρες» λέγεται, τυπωμένο το '82, όταν γεννήθηκα. Γράφει: «Δάσκαλος. Έφεδρος ανθυπολοχαγός και καθοδηγητής στην πολιτική οργάνωση ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Πιάστηκε έξω από το χωριό από συνεργάτες των Γερμανών, στις 5.6.1945. Επιτόπου τον βασάνισαν απάνθρωπα. Ο μάρτυρας δεν άντεξε και υπέκυψε στα βασανιστήρια που του έκαναν» έχει σημειώσει δίπλα με τον δύσκολο γραφικό του χαρακτήρα τα εξής: «Τον σκότωσαν στο ξύλο συγχωριανοί του, αυτοί είμαστε; Ντροπή.» Τώρα που μεγάλωσα μετανιώνω που δεν διάβαζα τα βιβλία που μου πρότεινε για τον τόπο. Μετανιώνω γενικά...

Αυτοβιογραφίες, βιογραφίες, συνομιλίες...

Αυτοβιογραφίες, βιογραφίες, συνομιλίες... Είναι οι μαγικοί τρόποι να γνωρίσουμε αυτούς που μας έκλεψαν την καρδιά γράφοντας... Το διαπίστωσα και φέτος το καλοκαίρι που καταπιάστηκα με τέτοια πονήματα! Ο μεγάλος γραφιάς Γιώργος Κοτζιούλας με ταξίδεψε σ' έναν πιο παλιό κόσμο των ανθρώπων των Νεοελληνικών Γραμμάτων... Ένα απόγευμα με τον λυρικό ποιητή Λάμπρο Πορφύρα, μια επίσκεψη στο σπίτι του Κωστή Παλαμά, μια συνέντευξη με το Μένο Φιλήντα, μερικές Κυριακάτικες κουβέντες με το Δημοσθένη Βουτυρά, ένα μεσημέρι με την Αιμιλία Δάφνη, ένα πορτρέτο του Μάρκου Αυγέρη! Κι άλλους ακόμα! Το ίδιο συνέβη και με τη βιογραφία του Στρατή Δούκα από τον Τάσο Κόρφη. Που περιπλανήθηκα μαζί του στη Μικρά Ασία, την ηπειρωτική Ελλάδα, την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Να κυνηγάω κι εγώ, ασθμαίνοντας, τα όνειρα του! 

Κόσμοι παλιοί εμφανίστηκαν μπροστά μου. Κι αν φαίνονται παρωχημένοι κάθε άλλο παρά αυτό είναι. Μέσω αυτών των ακάματων εργατών των γραμμάτων, μέσω των ζωών τους, προσπαθώ κάθε φορά να κατανοήσω και τις δικές μας μέσα στο πέρασμα των χρόνων. Γιατί τα γραπτά τους είναι ο άνθρωπος εκείνης της εποχής. Κι απ' αυτόν τον άνθρωπο προέρχονται κι οι επόμενοι κι οι επόμενοι και τελικά κι εμείς. Να δω τον άνθρωπο  που στους ίδιους δρόμους έχουμε περπατήσει, στις ίδιες συνοικίες με το ιστορικό τους φορτίο έχουμε περιπλανηθεί, στις ίδιες πλατείες έχουμε αγωνιστεί για έναν καλύτερο κόσμο, στα ίδια καφενεία έχουμε πιει το κρασί μας...

Αλλά αυτό που με γοητεύει περισσότερο, σε όλες αυτές τις πληροφορίες για τη ζωή τους, είναι το πως μέστωσε μέσα τους η ανάγκη για τη γραφή... Γι' αυτό το «δαίμονα»... Ποια ήταν τα πρώτα τους διαβάσματα, ποιους συγγραφείς καταβρόχθισαν, πότε έπιασαν το μολύβι για πρώτη φορά, τι έγραψαν, πως βιοπορίζονταν, ποια όνειρα έκαναν πραγματικότητα μέσα από το χαρτί, ποιες ήταν οι χίμαιρες που κυνήγησαν μάταια, ποιες ήταν οι μεταξύ τους κόντρες και γιατί. Να καταλάβω πως ήταν ο χαρακτήρας τους και πως έζησαν την καθημερινή τους ζωή έξω από το όνειρο της γραφής... Και βυθισμένος στον κόσμο τους να φανταστώ την Αθήνα εκείνων των εποχών, τις επαρχίες κι όπου αλλού σε αυτόν τον πλανήτη περιπλανήθηκαν κι αποτύπωσαν την πραγματικότητα και την φαντασία, τις περιπέτειες και τη ζωή τους...

Διαβάστε ακόμα:

Τι τον θέλουν αυτόν το «δαίμονα»;