Φρανσίσκο Κολοάνε: ο έφηβος με τη λευκή γενιάδα

ΚΟΛΟΑΝΕ

Έτσι λέγεται ένα νησί πολύ κοντά στο Μακάο, αλλά κι ένας γίγαντας με κάτασπρα μαλλιά και γένια που ζει στις άπειρες εκτάσεις της Παταγονίας και της Γης του Πυρός: ο Φρανσίσκο Κολοάνε, ή δον Πάντσο, όπως τον αποκαλούμε οι φίλοι του.

Πρόσφατα, το 1988, άρχισαν να εκδίδονται στην Ευρώπη τα μυθιστορήματα αυτού του ενενηντάχρονου γίγαντα, που μετρά εκατομμύρια αναγνώστες στη Νότια Αμερική. Θα ρωτήσει κάποιος: «Και τι το περιθωριακό έχει αυτός ο συγγραφέας;» Η απάντηση είναι: «Τα πάντα, γιατί ο δον Πάντσο εκπροσωπεί το ευγενέστερο περιθώριο: αυτό της αξιοπρέπειας που διατηρείται μέχρις εσχάτων, και της γενναιοδωρίας που δε συναντάται πολλές φορές στο μικρόκοσμο της λογοτεχνίας».

Συγγραφέας της Γης του Πυρούς, του Δρόμου της φάλαινας, του Λευκού γουανάκο μεταξύ των άλλων αξιομνημόνευτων τίτλων, ο δον Πάντσο ποτέ στη ζωή του δεν ξιπάστηκε ότι ήταν συγγραφέας, δεν εμφανίζεται όπως υποτίθεται ότι πρέπει να κάνουν οι συγγραφείς, κι ούτε μιλά για τα θέματα που υποτίθεται ότι πρέπει να απασχολούν τους συγγραφείς, γιατί με την πελώρια καρδιά του του παραμυθά και τους τρόπους του του ναυτικού, πάντα ένιωθε σαν το σπίτι του ανάμεσα στους ταπεινούς, ανάμεσα σ΄ αυτούς που μοιράζονταν μαζί του το κρασί τους, τις ελπίδες και τους καημούς τους. Ο δον Πάντσο έλαβε μέρος σ΄ όλους τους δίκαιους αγώνες που συγκλόνισαν τους Χιλιανούς, και όσο κι αν κουβαλάει στην πλάτη του ένα σωρό ήττες, ούτε μια ελπίδα δεν έπεσε απ΄το ναυτικό του σακίδιο. Ήταν ένας άντρας που έγραψε το πρώτο του μυθιστόρημα όταν άνοιξε το σπίτι του για να φιλοξενήσει τους ισπανούς εξόριστους που είχαν καταφύγει στη Χιλή. Ήταν ένας καπετάνιος της θάλασσας του Νότου, με πολλά δημοσιευμένα, όταν άνοιξε για άλλη μια φορά το σπίτι του για να φιλοξενήσει τους κυνηγημένους από τη δικτατορία του Πινοτσέτ. Σήμερα είναι ένα παιδί με κάτασπρα μαλλιά και γένια, που διαθέτει το σπίτι του στους συγγενείς των εξαφανισμένων και τους νεαρούς Χιλιανούς που εξακολουθούν να τρέφουν ελπίδες.

Είναι αρκετοί οι καλαμαράδες που σουφρώνουν τα φρύδια όταν αναφέρω τ΄ όνομα του. «Δεύτερη κλάση», «Συγγραφέας περιπετειών», «Δε θα γίνει ποτέ Ακαδημαϊκός» σχολιάζουν καθώς ανακατεύουν τον καφέ τους με σηκωμένο το μικρό τους δαχτυλάκι.

Ιππότης των Γαλλικών Τεχνών και Γραμμάτων, ο δον Πάντσο δε δίνει δεκάρα για τις Ακαδημίες. Θυμάμαι ένα δείπνο στο Σαν Μελό, ακριβώς μεταξύ ακαδημαϊκών, όπου ένας συνδαιτυμόνας έσπασε ένα φλιτζάνι του κονσομέ. Ο δον Πάντσο φύλαξε το χερούλι του φλιτζανιού, κι αργότερα, φορώντας το σαν δαχτυλίδι, μου είπε: «Θα το φυλάξω για όπλο· σε κάτι τέτοια μέρη, ποτέ δεν ξέρεις τι μπορεί να σου τύχει.

Την ώρα που γράφω αυτές τις γραμμές, στη Χιχόν, ο δον Πάντσο γράφει στο σπίτι του, στο Σαντιάγο τριγυρισμένος από αντικείμενα της θάλασσας και φωτογραφίες φίλων του. Γράφει ένα μυθιστόρημα για τα χίλια ναυάγια που έχουν σημειωθεί στο Στενό του Μαγγελάνου και για τους ναυτικούς χωρίς όνομα και χωρίς πατρίδα που είναι θαμμένοι στο Πούντα Αρένας. Με όλη του τη δύναμη κι όλη την αδελφική του αγάπη, ο Φρανσίσκο Κολοάνε γράφει για τους πιο περιθωριακούς ανθρώπους της γης.


[Το διήγημα με τίτλο «ΚΟΛΟΑΝΕ» συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο του Luis Sepulveda, «Χρονικά του περιθωρίου», εκδόσεις opera, σε μετάφραση Αχιλλέα Κυριακίδη]



Τα βιβλία του Φρανσίσκο Κολοάνε κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις opera, σε μετάφραση Κρίτωνα Ηλιόπουλου.