Άουσβιτς, 27 Ιανουαρίου 1945...

Κάθε άνθρωπος που αγαπά την ελευθερία, χρωστάει στον Κόκκινο Στρατό περισσότερα από ό,τι μπορεί ποτέ να ξεπληρώσει.

Έρνεστ Χέμινγουεϊ

Γιε μου, περπατώ μέρα νύχτα στο Μαουτχάουζεν και ρωτώ το χώμα που έχει κρυμμένη τη στάχτη σου. Οι άλλοι φεύγουμε. Πως να φύγω με άδεια χέρια;

Ιάκωβος Καμπανέλλης

Μία μέρα σαν σήμερα, ήταν 1945, ο Κόκκινος Στρατός, απελευθέρωσε το στρατόπεδο εξόντωσης Άουσβιτς. Οι μνήμες αυτές ποτέ δεν πρέπει να επιτρέψουμε να σβήσουν. Όπως εξίσου σημαντικό, αν όχι και πιο πολύ, είναι να μη σβήσουν και οι άλλες μνήμες. Γιατί μόνο έτσι δεν θα ζήσουμε πάλι τα ίδια. Αυτές που πρέπει να μας θυμίζουν ποιοι έθρεψαν αυτό το φίδι... Ποιοι είναι ηθικοί αυτουργοί αυτών των εγκλημάτων... Και ακόμα ποιοι το πολέμησαν δίνοντας τα πάντα... Κι αν κάποιοι και κάποιες ταυτίζονται με τις σύγχρονες απόψεις των αναθεωρητών της Ιστορίας που εξισώνουν τους εγκληματίες με αυτούς που τους πολέμησαν, ας κάνουν ένα κόπο να κοιταχτούν στον καθρέφτη τους. Ίσως στο πέτο του ρούχου τους να αχνοφαίνεται το σήμα με τη νεκροκεφαλή που φορούσαν οι Ες-Ες...

Μια μέρα η Ιστορία θα γράψει πως οι αστικές δημοκρατίες θρέψανε τις δικτατορίες κι όταν οι τελευταίες παχύνανε, άρχισε ο καβγάς... Αυτά εμένα μου θυμίζουν την ιστορία της Αγγλίδας κυρίας με το μπουλντόκ... Το είχε από κουταβάκι, το τάιζε, το μεγάλωνε, ώσπου έγινε ένα μπουλντόκ σωστό θηρίο. Ήθελε δύο κιλά κρέας για να χορτάσει. Η κυρία δεν μπορούσε να ανεχτεί τη λαιμαργία του μπουλντόκ κι αποφάσισε να το δώσει. [...] Τι το διαφορετικό κάνανε οι αστικές δημοκρατίες με το φασισμό και το ναζισμό; [...]

-Εδώ μέσα για να γλιτώσεις, χρειάζεσαι μια κρούστα τρέλας γύρω από το μυαλό. Μπορείς να το πετύχεις αυτό;

-Τί εννοείς;

-Είναι δύσκολο να σου εξηγήσω. Κοντολογίς, πρέπει να φροντίσεις να τρελαθείς λιγάκι. Μην πάθεις ό,τι πάθαμε εμείς όταν πρωτοήρθαμε.

-Τί πάθατε;

-Σκεφτόμασταν συνέχεια με το «γιατί;». Γιατί να δουλεύω έτσι; Γιατί να με δέρνουν έτσι; Γιατί να με ταΐζουν έτσι; Γιατί να με ορίζουν έτσι; Κατάλαβες; Αν σου 'χε κολλήσει αυτό το «γιατί» πιασ' το, καρύδωσέ το και ριξ' το στον καμπινέ, αλλιώς θα σε καρυδώσει αυτό. Ξέρεις πόσους συντρόφους χάσαμε; Δε θα γλιτώνανε όλοι!... Όχι... Ποτέ... Όμως, ξέρεις πόσους έφαγε αυτό το «γιατί»; Το είδες, το κατάλαβες... Βρισκόμαστε στα χέρια παντοδύναμων τρελών... Οι Ες-Ες όλοι, μέχρι τον τελευταίο στρατιώτη, είναι παντοδύναμοι, τρελοί και φονιάδες! Κι όλα όσα γίνονται μέσα σ' ένα στρατόπεδο είναι αφύσικα, παράφρονα, απίστευτα , τρομαχτικά... Άκου να δεις... Αν ξαφνικά ένα χέρι μ' έπαιρνε από 'δω μέσα και μ' άφηνε σ' ένα δρόμο στη Βαρκελώνη. στη Νέα Υόρκη, στη Στοκχόλμη κι άρχιζα να λέω για το Μαουτχάουζεν, ξέρεις τι θα γινόταν; Θα με παίρνανε για τρελό, θα με κλείνανε μέσα!...Ήρθες σ' έναν «άλλο» κόσμο... Κατάλαβέ το! Άρχισε, λοιπόν, να βάζεις την κρούστα γύρω στο μυαλό σου... Πρέπει να τρελαθείς λιγάκι! Πρέπει να εναρμονιστείς... Δεν είναι δύσκολο...Ο φόβος, η πείνα, οι πεθαμένοι θα σε βοηθήσουν.

[Τα αποσπάσματα είναι από το εμβληματικο βιβλίο του Ιάκωβου Καμπανέλλη Μαουτχάουζεν]

Η στιγμή που ο Κόκκινος Στράτος ανοίγει την πόρτα του Άουσβιτς