Για πες μου, τι του ζήλεψες αυτού του Κάτου Κόσμου;
Ευτού βιολιά δεν παίζουμε, παιγνίδια δε βαρούνε,
ευτού συδυό δεν κάθουνται, συντρείς δεν κουβεντιάζουν,
είναι κ' οι νιοί ξεμάρτωτοι, κ' οι νιαίς ξεστολισμέναις,
και των μαμάδων τα παιδιά σα μήλα ραβδισμένα.
Πόσα στόματα τα τραγούδησαν, πόσες πονεμένες ψυχές τα μοιράστηκαν, πόσες γενιές τα κληρονόμησαν η μία στην άλλη και πόσοι λαογράφοι, συγγραφείς, άνθρωποι που αγάπησαν τον τόπο τα συγκέντρωσαν και τα έβαλαν στο χαρτί! Όχι μόνο τα συγκεκριμένα δώδεκα δημοτικά τραγούδια του χάρου αλλά όλο το δημοτικό τραγούδι. Κάπως έτσι φαντάζομαι θα έγινε και με όλο το αντίστοιχο δημοτικό και παραδοσιακό τραγούδι και άλλων τόπων. Γιατί κάθε λαός διαφορετικά μπορεί να εκφράζεται αλλά ο πόνος είναι ένας και η αξία της παράδοσής του είναι μοναδική. Κι όλα αυτά δεν μπορεί και δεν πρέπει να τα σκεπάσει η "κορακίστικη γλώσσα" της μιας και μοναδικής γλώσσας που τείνει να μας επιβληθεί. Εμείς σε αυτή τη γωνιά οφείλουμε να διασώσουμε τη δική μας και οι λαοί σε οποιαδήποτε γωνιά του κόσμου τη δική τους.
Κάπως έτσι κι ο επιμελητής της έκδοσης βρήκε στο περιοδικό "Ελληνικά Γράμματα" του Κωστή Μπαστιά το 1929 πέντε από αυτά με ξυλογραφίες του Γιάννη Οικονομίδη, που κι αυτός με τη σειρά του τα είχε βρει από τη συλλογή του Γιάννη Σκαρίμπα για τα δημοτικά τραγούδια. Στα αρχεία του χαράκτη μετά από έρευνα βρέθηκαν άλλες δύο πρωτότυπες ξυλογραφίες η μία ανυπόγραφη η άλλη υπογεγραμμένη που μας ενημερώνει ότι τουλάχιστον από το 1923 ο χαράκτης εργαζόταν πάνω στα δημοτικά μας τραγούδια. Επτά τα τραγούδια λοιπόν και δέκα οι ξυλογραφίες. Και τα χρόνια να περνούν. Νέοι θάνατοι κληρονόμων, νέες έρευνες, καινούριοι φάκελοι ανοίγουν και αποκαλύπτουν στοιχεία που ταυτοποιούνται με παλιότερα δεκάδων ετών πριν. Τελευταίο πρόβλημα η κατάσταση των σκεβρωμένων ξυλογραφιών που ξεπεράστηκε κι αυτό. Και κάπως έτσι τυπώνεται αυτός ο θησαυρός μετά από αναζήτηση χρόνων. Διάφοροι άνθρωποι, συγγενείς, ερευνητές, τυπογράφοι, επιμελητές, μεταφραστές, φιλόλογοι, χαράκτες μας χάρισαν αυτό το δώρο σε μόλις πεντακόσια αριθμημένα αντίτυπα και άλλα εκατόν πενήντα εκτός εμπορίου. Ένα από αυτά (εξαντλημένη τώρα πια η έκδοση) έφτασε δύο δεκαετίες μετά την έκδοση της σε μορφή πολύτιμου δώρου στα χέρια μου...
Παρακαλώ σε, μάννα μου, μια χάρη να μου κάμης,
ποτέ σου γέρμα του γηλιού μην πιάνεις μοιρολόγι
γιατί δειπνάει ο Χάροντας, με τη Χαρόντισσα του.
Κρατώ κερί και φέγγω τους, γυαλί και τους κερνάω,
κι άκουσα τη φωνούλα σου κ' εσπάραξε η καρδιά μου,
και μου ραγίστη το γυαλί και το κερί μου σβήστη,
και στάζει η στάλα του κεριού μέσ' 'ς τους αποθαμένους,
καίει των νυφάδων τα χρυσά, των νιώνε τα στολίδια.
Θυμώνει ο χάρος με τα με, 'ς τη μαύρη γης με ρήχνει,
το στόμα μ' αίμα γιόμισε, ταχείλι μου φαρμάκι.
Δημοτικά τραγούδια του χάρου με δώδεκα ξυλογραφίες του Γ. Οικονομίδη, εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ & ΔΙΑΤΤΩΝ, Αθήνα 2003, επιμέλεια Ανδρέα Δεληβορριά.
Διαβάστε ακόμα:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου